⮪ All भक्त चरित्र

महान् भक्त रविसाहेब की मार्मिक कथा
महान् भक्त रविसाहेब की अधबुत कहानी - Full Story of महान् भक्त रविसाहेब (हिन्दी)

[भक्त चरित्र -भक्त कथा/कहानी - Full Story] [महान् भक्त रविसाहेब]- भक्तमाल


काठियावाड़ योग वेदान्त, समाधि और ध्यानसम्बन्धी भजनोंकी रचना करनेवाले प्रथम श्रेणीके मस्त संत भक्त रविसाहेबका जन्म 1783 वि0 में गुजरातके आमोद ताल्लुकेमें तणछा नामक गाँवमें श्रीमाली वैश्यजातिमें हुआ था। इनके पिताका नाम मंछाराम और माताका नाम इच्छाबाई था। भाणसाहेब नामके एक सिद्ध महात्माके उपदेशसे रविसाहेबके मनमें वैराग्य उत्पन्न हुआ और से उनके शिष्य बन गये। तबसे रविसाहेब प्रपञ्चका त्याग करके भजन-साधनमें रत रहने लगे। एक दिन भाणसाहेबने शेडखीमें रविसाहेबको बैठाकर तथा उनको साधनकारहस्य बतलाकर घोड़ेपर चढ़ वहाँसे कमिजडाको प्रस्थान कर दिया। वहाँ मेलाभक्तके द्वारा रामदुहाई दिलानेपर 1811 वि0 में चैत्र शुक्ला तृतीयाको आपने जीवित समाधि ले ली। भाणसाहेबके इस महाप्रयाणका समाचार | शेडखीमें रविसाहेबको मिला। गुरुके वियोगसे उनका हृदय टूक-टूक हो गया। गुरु-वियोगकी वेदना उनकी वाणीमें स्थान-स्थानपर व्यक्त होती है।

भाणसाहेबके पुत्रका नाम खीमजी था। पिताकी मृत्युका समाचार सुनकर उनको दारुण शोक हुआ। वे रविसाहेबके पास गये और उनके साथ वार्तालापकरनेपर उनके चित्तको शान्ति मिली, हृदयमें वैराग्य उत्पन्न हुआ। अतः वे रविसाहेबके शिष्य बन गये। संतवाणीमें 'खीमसाहेब और रविसाहेबकी गोष्ठी' बहुत विस्तारपूर्वक प्राप्त होती है।

कुछ दिन रविसाहेबका सत्सङ्ग करनेके बाद खीम साहेबने वहाँसे विदा लेकर कच्छके लिये प्रस्थान किया। इस प्रकार भाणसाहेबके तत्त्वज्ञानकी दो शाखाएँ हो गयीं। रविसाहेबकी शाखा नाद (शिष्य) नामसे और खीमसाहेबकी शाखा बुन्द (पुत्र) नामसे प्रसिद्ध हुई।

रविसाहेब भी वहाँसे भ्रमणके लिये निकले और रास्तेमें लोगोंको उपदेश देते हुए सूरत पहुँचे। सूरतमें कुछ दिन सत्सङ्गमें व्यतीत करके बहुतोंको उपदेश देकर सन्मार्गपर चलाया। वहाँसे शेडखीमें लौट आये, जहाँ बैठकर उन्होंने विमल संतवाणीकी रचना की।

उनके गुरु भाणसाहेब जातिके लोहाणा थे। उनके मरनेके बाद लोहाणोंमें भगवद्भक्तिका प्रचार रविसाहेबने किया। सात हजार लोहाणोंने रविसाहेबकी शरण ली और उनका उपदेश प्राप्तकर अपना जीवन सफल किया। इसके बाद रविसाहेब लोककल्याणके लिये भ्रमण करने निकले। वे गाँव-गाँव घूमते, सत्सङ्ग करते, दुःखियोंका दुःख दूर करते आगे बढ़ते गये। इस यात्रामें रविसाहेबने अनेकों चमत्कार किये। उनके चमत्कारकी अनेक कथाएँ गुजरातमें प्रसिद्ध हैं। स्थानाभावके कारण यहाँ नहीं दी जा रही हैं।

इसी यात्रामें उन्होंने एक लखारा गाँवमें कुछ दिन प्रवास किया और 'ग्रन्थचिन्तामणि' की रचना की। वहाँसे मार्गमें भक्तिरूपी सुरसरिकी धारा बहाते हुए शेडखीमें लौट आये। यहीं गुजरातके प्रेमी भक्त कवि प्रीतमदास उनसे मिलने आये। दोनों भक्तोंके मिलनका और उनके सत्सङ्गका आनन्द प्राप्तकर वहाँके आसपासके गाँवोंके निवासी कृतार्थ हो गये। इसके बाद रविसाहेब गिरनारकी यात्राके लिये निकले। वहाँ उनको गुरु दत्तात्रेय और गुरु गोरखनाथके दर्शन हुए। वे कुछ दिन गिरनार पर्वतपर रहे और वहाँ उनको कच्छके संत निर्भयराम तथा अन्यान्य संतोंके समागमका आनन्द प्राप्त हुआ। वहाँसे वे कच्छकी ओर चले और उस प्रवासमें अनेकों सत्सङ्ग और ज्ञान-गोष्ठियाँ हुई, तथा 'विमल संतवाणी' की रचना हुई। फिर खीमसाहेबसे भी मिलनेका सुअवसर मिला। खीमसाहेबने अपने पुत्र गङ्गदासको रवि गुरुके अर्पण कर दिया।

रविसाहेबकी संतवाणी गुजरातसे मारवाड़तक पहुँच गयी। वहाँ थराद नामक राज्यके राजकुमार मोरार प्रेम दीवाना होकर रविसाहेबकी शरणमें आये। आगे चलकर वही राजकुमार मोरार सौराष्ट्रके प्रतापी 'संत मोरारसाहेब' के नामसे प्रसिद्ध हुए।

आगे चलकर रविसाहेब बाँकानेरमें पहुँचे। वहाँ श्रीरतनदासजी मिले, उनके आग्रहसे रविसाहेबको कुछ दिन ठहरना पड़ा और वहीं उन्होंने महाप्रयाण किया। गुरु वियोगमें व्याकुल श्रीमोरारसाहेब गुरुजीकी देहको पालकीमें पधराकर अपने स्थान खम्भालिया ले जाने लगे। पालकी जोरसे चल रही थी। अंदरसे आवाज आयी- 'मोरार! जरा धीरे चलो।' आखिर मोरारकी प्रार्थनापर रविसाहेबने करवट बदलकर आँखें खोलीं। मोरारको उपदेश दिया। खम्भालियाके संतधाममें मानो प्रेमसमुद्र उमड़ चला। मोरारसाहेबको, गुरुने जो खम्भालियामें अन्तिम समय रहने और वहाँ समाधि लेनेका वचन दिया था, इसकी सत्यता प्रमाणित देखकर बड़ी ही प्रसन्नता हुई। संतका वचन सत्य होना ही चाहिये। इस प्रकार पुण्य प्रकाशमय जीवन बिताकर सं0 1860 में वे अस्त हो गये।



You may also like these:



mahaan bhakt ravisaaheba ki marmik katha
mahaan bhakt ravisaaheba ki adhbut kahani - Full Story of mahaan bhakt ravisaaheba (hindi)

[Bhakt Charitra - Bhakt Katha/Kahani - Full Story] [mahaan bhakt ravisaaheba]- Bhaktmaal


kaathiyaavaaड़ yog vedaant, samaadhi aur dhyaanasambandhee bhajanonkee rachana karanevaale pratham shreneeke mast sant bhakt ravisaahebaka janm 1783 vi0 men gujaraatake aamod taallukemen tanachha naamak gaanvamen shreemaalee vaishyajaatimen hua thaa. inake pitaaka naam manchhaaraam aur maataaka naam ichchhaabaaee thaa. bhaanasaaheb naamake ek siddh mahaatmaake upadeshase ravisaahebake manamen vairaagy utpann hua aur se unake shishy ban gaye. tabase ravisaaheb prapanchaka tyaag karake bhajana-saadhanamen rat rahane lage. ek din bhaanasaahebane shedakheemen ravisaahebako baithaakar tatha unako saadhanakaarahasy batalaakar ghoda़epar chadha़ vahaanse kamijadaako prasthaan kar diyaa. vahaan melaabhaktake dvaara raamaduhaaee dilaanepar 1811 vi0 men chaitr shukla triteeyaako aapane jeevit samaadhi le lee. bhaanasaahebake is mahaaprayaanaka samaachaar | shedakheemen ravisaahebako milaa. guruke viyogase unaka hriday tooka-took ho gayaa. guru-viyogakee vedana unakee vaaneemen sthaana-sthaanapar vyakt hotee hai.

bhaanasaahebake putraka naam kheemajee thaa. pitaakee mrityuka samaachaar sunakar unako daarun shok huaa. ve ravisaahebake paas gaye aur unake saath vaartaalaapakaranepar unake chittako shaanti milee, hridayamen vairaagy utpann huaa. atah ve ravisaahebake shishy ban gaye. santavaaneemen 'kheemasaaheb aur ravisaahebakee goshthee' bahut vistaarapoorvak praapt hotee hai.

kuchh din ravisaahebaka satsang karaneke baad kheem saahebane vahaanse vida lekar kachchhake liye prasthaan kiyaa. is prakaar bhaanasaahebake tattvajnaanakee do shaakhaaen ho gayeen. ravisaahebakee shaakha naad (shishya) naamase aur kheemasaahebakee shaakha bund (putra) naamase prasiddh huee.

ravisaaheb bhee vahaanse bhramanake liye nikale aur raastemen logonko upadesh dete hue soorat pahunche. sooratamen kuchh din satsangamen vyateet karake bahutonko upadesh dekar sanmaargapar chalaayaa. vahaanse shedakheemen laut aaye, jahaan baithakar unhonne vimal santavaaneekee rachana kee.

unake guru bhaanasaaheb jaatike lohaana the. unake maraneke baad lohaanonmen bhagavadbhaktika prachaar ravisaahebane kiyaa. saat hajaar lohaanonne ravisaahebakee sharan lee aur unaka upadesh praaptakar apana jeevan saphal kiyaa. isake baad ravisaaheb lokakalyaanake liye bhraman karane nikale. ve gaanva-gaanv ghoomate, satsang karate, duhkhiyonka duhkh door karate aage badha़te gaye. is yaatraamen ravisaahebane anekon chamatkaar kiye. unake chamatkaarakee anek kathaaen gujaraatamen prasiddh hain. sthaanaabhaavake kaaran yahaan naheen dee ja rahee hain.

isee yaatraamen unhonne ek lakhaara gaanvamen kuchh din pravaas kiya aur 'granthachintaamani' kee rachana kee. vahaanse maargamen bhaktiroopee surasarikee dhaara bahaate hue shedakheemen laut aaye. yaheen gujaraatake premee bhakt kavi preetamadaas unase milane aaye. donon bhaktonke milanaka aur unake satsangaka aanand praaptakar vahaanke aasapaasake gaanvonke nivaasee kritaarth ho gaye. isake baad ravisaaheb giranaarakee yaatraake liye nikale. vahaan unako guru dattaatrey aur guru gorakhanaathake darshan hue. ve kuchh din giranaar parvatapar rahe aur vahaan unako kachchhake sant nirbhayaraam tatha anyaany santonke samaagamaka aanand praapt huaa. vahaanse ve kachchhakee or chale aur us pravaasamen anekon satsang aur jnaana-goshthiyaan huee, tatha 'vimal santavaanee' kee rachana huee. phir kheemasaahebase bhee milaneka suavasar milaa. kheemasaahebane apane putr gangadaasako ravi guruke arpan kar diyaa.

ravisaahebakee santavaanee gujaraatase maaravaada़tak pahunch gayee. vahaan tharaad naamak raajyake raajakumaar moraar prem deevaana hokar ravisaahebakee sharanamen aaye. aage chalakar vahee raajakumaar moraar sauraashtrake prataapee 'sant moraarasaaheba' ke naamase prasiddh hue.

aage chalakar ravisaaheb baankaaneramen pahunche. vahaan shreeratanadaasajee mile, unake aagrahase ravisaahebako kuchh din thaharana pada़a aur vaheen unhonne mahaaprayaan kiyaa. guru viyogamen vyaakul shreemoraarasaaheb gurujeekee dehako paalakeemen padharaakar apane sthaan khambhaaliya le jaane lage. paalakee jorase chal rahee thee. andarase aavaaj aayee- 'moraara! jara dheere chalo.' aakhir moraarakee praarthanaapar ravisaahebane karavat badalakar aankhen kholeen. moraarako upadesh diyaa. khambhaaliyaake santadhaamamen maano premasamudr umada़ chalaa. moraarasaahebako, gurune jo khambhaaliyaamen antim samay rahane aur vahaan samaadhi leneka vachan diya tha, isakee satyata pramaanit dekhakar bada़ee hee prasannata huee. santaka vachan saty hona hee chaahiye. is prakaar puny prakaashamay jeevan bitaakar san0 1860 men ve ast ho gaye.

182 Views

A Beautiful Bhagwad Gita Reader
READ NOW FREE
How To Cultivate Gratitude For God And Feel Blessed In Life?7 Amazing Ways In Which Devotees Easily Overcome Pain11 Tips For Enhancing Devotional Service For Busy People15 Obstacles That Can Easily Derail Us From Our Path Of Bhakti



Bhajan Lyrics View All

वृदावन जाने को जी चाहता है,
राधे राधे गाने को जी चाहता है,
शिव समा रहे मुझमें
और मैं शून्य हो रहा हूँ
श्याम तेरी बंसी पुकारे राधा नाम
लोग करें मीरा को यूँ ही बदनाम
फूलों में सज रहे हैं, श्री वृन्दावन
और संग में सज रही है वृषभानु की
राधे राधे बोल, श्याम भागे चले आयंगे।
एक बार आ गए तो कबू नहीं जायेंगे ॥
मीठे रस से भरी रे, राधा रानी लागे,
मने कारो कारो जमुनाजी रो पानी लागे
आज बृज में होली रे रसिया।
होरी रे रसिया, बरजोरी रे रसिया॥
हम प्रेम दीवानी हैं, वो प्रेम दीवाना।
ऐ उधो हमे ज्ञान की पोथी ना सुनाना॥
ऐसी होली तोहे खिलाऊँ
दूध छटी को याद दिलाऊँ
राधे मोरी बंसी कहा खो गयी,
कोई ना बताये और शाम हो गयी,
जग में सुन्दर है दो नाम, चाहे कृष्ण कहो
बोलो राम राम राम, बोलो श्याम श्याम
नगरी हो अयोध्या सी,रघुकुल सा घराना हो
चरन हो राघव के,जहा मेरा ठिकाना हो
नी मैं दूध काहे नाल रिडका चाटी चो
लै गया नन्द किशोर लै गया,
प्रीतम बोलो कब आओगे॥
बालम बोलो कब आओगे॥
जा जा वे ऊधो तुरेया जा
दुखियाँ नू सता के की लैणा
ज़िंदगी मे हज़ारो का मेला जुड़ा
हंस जब जब उड़ा तब अकेला उड़ा
प्रभु मेरे अवगुण चित ना धरो
समदर्शी प्रभु नाम तिहारो, चाहो तो पार
कान्हा की दीवानी बन जाउंगी,
दीवानी बन जाउंगी मस्तानी बन जाउंगी,
तीनो लोकन से न्यारी राधा रानी हमारी।
राधा रानी हमारी, राधा रानी हमारी॥
ना मैं मीरा ना मैं राधा,
फिर भी श्याम को पाना है ।
हम हाथ उठाकर कह देंगे हम हो गये राधा
राधा राधा राधा राधा
वृन्दावन के बांके बिहारी,
हमसे पर्दा करो ना मुरारी ।
मेरा अवगुण भरा शरीर, कहो ना कैसे
कैसे तारोगे प्रभु जी मेरो, प्रभु जी
आँखों को इंतज़ार है सरकार आपका
ना जाने होगा कब हमें दीदार आपका
कारे से लाल बनाए गयी रे,
गोरी बरसाने वारी
सत्यम शिवम सुन्दरम
सत्य ही शिव है, शिव ही सुन्दर है
श्याम बंसी ना बुल्लां उत्ते रख अड़ेया
तेरी बंसी पवाडे पाए लख अड़ेया ।
राधे तेरे चरणों की अगर धूल जो मिल जाए
सच कहता हू मेरी तकदीर बदल जाए
करदो करदो बेडा पार, राधे अलबेली सरकार।
राधे अलबेली सरकार, राधे अलबेली सरकार॥
वृंदावन में हुकुम चले बरसाने वाली का,
कान्हा भी दीवाना है श्री श्यामा

New Bhajan Lyrics View All

करते सब पर दया की नज़र,
शिव भोले शंकर,
माई चली है धाम अपने माई चली है धाम,
चंदा छुप जा रे बादल में मैया चली है
मीठे रस से भरी रे, राधा रानी लागे,
मने कारो कारो जमुनाजी रो पानी ला
दीवाना तेरा आया खाटू की नगरी में,
नज़राना दिल का लाया खाटू की नगरी में,
पास कुछ भी नहीं है खोने को श्याम,
मैं हूँ मेरा है बस हौंसला है बचा,