⮪ All भक्त चरित्र

राजर्षि भरत की मार्मिक कथा
राजर्षि भरत की अधबुत कहानी - Full Story of राजर्षि भरत (हिन्दी)

[भक्त चरित्र -भक्त कथा/कहानी - Full Story] [राजर्षि भरत]- भक्तमाल


परम भगवद्ध राजर्षि भरत भगवान् ऋषभदेवके सौ पुत्रों सबसे बड़े थे। इन्होंने की आज्ञा राज्यभार स्वीकारकर विश्वको नामको कन्याके साथ विवाह किया और उसके द्वारा पाँच पुत्र उत्पन्न किये। हमारा यह भारतवर्ष, जो पहले अजनाभखण्ड नामसे प्रसिद्ध था इन्हीं महानुभावके नामपर भरतखण्ड अथवा 'भारतवर्ष' कहलाया। ये सब शास्त्रोंके मर्मको जाननेवाले और धर्मके अनुकूल बर्ताव करनेवाले थे और पितांके समान प्रजाका पालन करते थे। इन्होंने यज्ञक्रतुरूप भगवानका समय-समय पर अपने अधिकारके अनुसार अग्निहोत्र, दर्श, पौर्णमास, चातुर्मास्य सोमयाग प्रभूति छोटे-बड़े यज्ञोंके द्वारा श्रद्धापूर्वक आराधन किया। मे यज्ञसे उत्पन्न होनेवाले धर्म-नामक अपूर्व कर्मफलको सर्वान्तर्यामी, परमदेव, यज्ञपुरुष भगवान् वासुदेवके अंदर भावना करते हुए अपनी कुशलतासे रागादि मलोंका क्षय करके यज्ञके भोक्ता, सूर्यादि देवताओंको भी भगवान् वासुदेवके नेत्र आदि अवयवोंमें एकत्वरूपसे चिन्तन करने लगे। इस प्रकार कर्मको पूर्णतासे शुद्धचित्त हुए भरतके हृदयमें भगवान् वासुदेवके प्रति उत्तरोत्तर बढ़नेवाली विशुद्ध भक्ति उत्पन्न हुई और उस भक्तियोगका आचरण करते उन्हें कई हजार वर्ष बीत गये। तदनन्तर से अपने राज्यको पुत्रोंमें विभक्त कर घरको त्यागकर पुलह ऋषिके आश्रम हरिक्षेत्रको चले गये। वहाँ विद्याधर नामक कुण्डमें भक्तोंके ऊपर दया करनेवाले भगवान् अब भी वहाँ रहनेवाले अपने भक्तोंको स्वरूपसे सान्निध्यका सुख देते हैं और वहाँ गण्डकी नदी शालग्राम शिलाके चक्रोंसे ऋषियोंके आश्रमोंको चारों ओरसे पवित्र करती है। उस क्षेत्रमें पुलहाश्रमकी पुष्पवाटिकामें रहते हुए राजर्षि भरत विषयवासनासे मुक्त होकर और अन्तः करणको वशमें करके अनेक प्रकारके पत्र-पुष्प, तुलसीदल, जल, कन्द, मूल, फल आदि सामग्रियोंसे भगवान्को आराधना करने लगे। इस प्रकार निरन्तर भगवदाराधना करते-करते उनके हृदयमें भगवत्प्रेमको इतनी बाढ़ आ गयी कि फिर उनसे आराधना भी विधिपूर्वक नहीं होपाती थी। वे भगवत्प्रेममें इतने मस्त हो जाते थे कि उन्हें क्या करना है, इस बातको भूल जाते थे और घंटों भावावेशमें मग्न रहते थे।

एक दिन राजा भरत गण्डकी नदीमें स्नान सन्ध्यादिक नित्य नैमित्तिक कर्म करके प्रणवका जप करते हुए तीन घंटोंतक नदीतीरपर बैठे रहे। इतनेमें वहाँ जल पीनेकी इच्छासे अपनी टोलीसे बिछुड़ी हुई एक हरिणी आयो। उसने ज्यों ही जल पीना आरम्भ किया, त्यों ही सिंहके दहाड़नेकी आवाज आयी। वह बेचारी मारे भयके जल पीना तो भूल गयी और उसने बड़े वेगसे नदीके उस पार छलाँग मारी। छलाँग मारते समय उसके गर्भाशय मेंसे बच्चा बाहर निकल पड़ा और नदीके प्रवाहमें गिर गया। हरिणीने भी एक गुफामें जाकर प्राण त्याग दिये। इस सारे दृश्यको देखकर भरतका कोमल हृदय करुणासे भर गया। उन्होंने दयापरवश हो उस मातृहीन बच्चेको जलमेंसे बाहर निकाल लिया और उसे अनाथ समझकर वे अपने आश्रम में ले आये। धीरे-धीरे उस बच्चेमें उनकी आसक्ति और ममता हो गयी। वे बड़े चावसे उसे खिला-पिलाते, हिंस जन्तुओंसे उसकी रक्षा करते, प्रेमसे उसे पुचकारते और उसके शरीरको खुजलाते तथा सहलाते इस प्रकार धीरे-धीरे उनकी उस बच्चेमें आसक्ति बद्धमूल हो गयी और उसके पीछे उनका सारा कर्म-धर्म छूट गया। वे रात-दिन उसीके लालन-पालनमें लगे रहते। उनकी आसक्ति कर्तव्यबुद्धिके रूपमें उनके सामने आकर उन्हें धोखा देने लगी। वे 'सोचते कि | कालचक्रने ही इस बच्चेको अपने माता-पितासे छुड़ाकर मेरी शरणमें पहुँचाया है। अतः इस शरणागतकी सब प्रकारसे रक्षा करना मेरा धर्म है।' एक दिन वह मृगशावक खेलता-खेलता आश्रमसे बहुत दूर निकल गया और लौटा नहीं। अब तो राजर्षि उसके वियोग में बहुत व्याकुल हो गये और उसे याद कर-करके रोने लगे। उन्होंने सोचा कि उसे किसी हिंस्र पशुने मार तो नहीं डाला और इस अनिष्टाशङ्काने उनके हृदयको व्यथित | कर डाला। इस प्रकार उनके प्रारब्धने ही मानो हरिणकेबच्चेका रूप धारणकर उन्हें योगमार्गसे और भगवदाराधनारूप कर्मसे भ्रष्ट कर दिया; अन्यथा जिस राजर्षिने अपने औरस पुत्रों अपने हृदयके टुकड़ों और अपनी पाणिगृहीता पत्नीका परित्याग कर दिया, उसकी एक पोसे हुए। हरिणके बच्चेमें इतनी आसक्ति कैसे होती! अस्तु एक दिन राजा उसी मृगशावककी चिन्तामें बैठे थे कि अकस्मात् उनका मृत्युकाल उपस्थित हो गया और उन्होंने उसी मृगछौनेका ध्यान करते हुए प्राण त्याग दिये। 'अन्ते मतिः सा गति:' इस नियमके अनुसार उन्हें अगले जन्म में हरिणका शरीर मिला, परंतु भगवदाराधन के प्रभावसे उनकी पूर्वजन्मकी स्मृति नष्ट नहीं हुई।उन्होंने सोचा 'अरे, मैंने यह क्या किया। एक हरिणके मोहमें दुर्लभ मनुष्य जन्मको व्यर्थ ही खो दिया।' अब तो वे पूर्णतया सावधान हो गये। वे अपने परिवारको छोड़कर उसी पुलहाश्रममें चले आये और वहाँ सब प्रकारका सङ्ग त्यागकर मुनिकी भाँति अकेले ही विचरते और मृत्युकी बाट देखते रहे। जब मरणकाल निकट आया, तब उन्होंने गण्डकी नदीमें स्नानकर उस मृगशरीरको त्याग दिया। उन्हें तीसरे जन्ममें ब्राह्मणयोनि प्राप्त हुई। वहाँ वे जडभरत कहलाये और उसी शरीरसे वे मुक्त हो गये। जडभरतजीका चरित्र अन्यत्र दिया गया है।



You may also like these:



raajarshi bharata ki marmik katha
raajarshi bharata ki adhbut kahani - Full Story of raajarshi bharata (hindi)

[Bhakt Charitra - Bhakt Katha/Kahani - Full Story] [raajarshi bharata]- Bhaktmaal


param bhagavaddh raajarshi bharat bhagavaan rishabhadevake sau putron sabase baड़e the. inhonne kee aajna raajyabhaar sveekaarakar vishvako naamako kanyaake saath vivaah kiya aur usake dvaara paanch putr utpann kiye. hamaara yah bhaaratavarsh, jo pahale ajanaabhakhand naamase prasiddh tha inheen mahaanubhaavake naamapar bharatakhand athava 'bhaaratavarsha' kahalaayaa. ye sab shaastronke marmako jaananevaale aur dharmake anukool bartaav karanevaale the aur pitaanke samaan prajaaka paalan karate the. inhonne yajnakraturoop bhagavaanaka samaya-samay par apane adhikaarake anusaar agnihotr, darsh, paurnamaas, chaaturmaasy somayaag prabhooti chhote-bada़e yajnonke dvaara shraddhaapoorvak aaraadhan kiyaa. me yajnase utpann honevaale dharma-naamak apoorv karmaphalako sarvaantaryaamee, paramadev, yajnapurush bhagavaan vaasudevake andar bhaavana karate hue apanee kushalataase raagaadi malonka kshay karake yajnake bhokta, sooryaadi devataaonko bhee bhagavaan vaasudevake netr aadi avayavonmen ekatvaroopase chintan karane lage. is prakaar karmako poornataase shuddhachitt hue bharatake hridayamen bhagavaan vaasudevake prati uttarottar badha़nevaalee vishuddh bhakti utpann huee aur us bhaktiyogaka aacharan karate unhen kaee hajaar varsh beet gaye. tadanantar se apane raajyako putronmen vibhakt kar gharako tyaagakar pulah rishike aashram harikshetrako chale gaye. vahaan vidyaadhar naamak kundamen bhaktonke oopar daya karanevaale bhagavaan ab bhee vahaan rahanevaale apane bhaktonko svaroopase saannidhyaka sukh dete hain aur vahaan gandakee nadee shaalagraam shilaake chakronse rishiyonke aashramonko chaaron orase pavitr karatee hai. us kshetramen pulahaashramakee pushpavaatikaamen rahate hue raajarshi bharat vishayavaasanaase mukt hokar aur antah karanako vashamen karake anek prakaarake patra-pushp, tulaseedal, jal, kand, mool, phal aadi saamagriyonse bhagavaanko aaraadhana karane lage. is prakaar nirantar bhagavadaaraadhana karate-karate unake hridayamen bhagavatpremako itanee baadha़ a gayee ki phir unase aaraadhana bhee vidhipoorvak naheen hopaatee thee. ve bhagavatpremamen itane mast ho jaate the ki unhen kya karana hai, is baatako bhool jaate the aur ghanton bhaavaaveshamen magn rahate the.

ek din raaja bharat gandakee nadeemen snaan sandhyaadik nity naimittik karm karake pranavaka jap karate hue teen ghantontak nadeeteerapar baithe rahe. itanemen vahaan jal peenekee ichchhaase apanee toleese bichhuda़ee huee ek harinee aayo. usane jyon hee jal peena aarambh kiya, tyon hee sinhake dahaaड़nekee aavaaj aayee. vah bechaaree maare bhayake jal peena to bhool gayee aur usane bada़e vegase nadeeke us paar chhalaang maaree. chhalaang maarate samay usake garbhaashay mense bachcha baahar nikal pada़a aur nadeeke pravaahamen gir gayaa. harineene bhee ek guphaamen jaakar praan tyaag diye. is saare drishyako dekhakar bharataka komal hriday karunaase bhar gayaa. unhonne dayaaparavash ho us maatriheen bachcheko jalamense baahar nikaal liya aur use anaath samajhakar ve apane aashram men le aaye. dheere-dheere us bachchemen unakee aasakti aur mamata ho gayee. ve bada़e chaavase use khilaa-pilaate, hins jantuonse usakee raksha karate, premase use puchakaarate aur usake shareerako khujalaate tatha sahalaate is prakaar dheere-dheere unakee us bachchemen aasakti baddhamool ho gayee aur usake peechhe unaka saara karma-dharm chhoot gayaa. ve raata-din useeke laalana-paalanamen lage rahate. unakee aasakti kartavyabuddhike roopamen unake saamane aakar unhen dhokha dene lagee. ve 'sochate ki | kaalachakrane hee is bachcheko apane maataa-pitaase chhuda़aakar meree sharanamen pahunchaaya hai. atah is sharanaagatakee sab prakaarase raksha karana mera dharm hai.' ek din vah mrigashaavak khelataa-khelata aashramase bahut door nikal gaya aur lauta naheen. ab to raajarshi usake viyog men bahut vyaakul ho gaye aur use yaad kara-karake rone lage. unhonne socha ki use kisee hinsr pashune maar to naheen daala aur is anishtaashankaane unake hridayako vyathit | kar daalaa. is prakaar unake praarabdhane hee maano harinakebachcheka roop dhaaranakar unhen yogamaargase aur bhagavadaaraadhanaaroop karmase bhrasht kar diyaa; anyatha jis raajarshine apane auras putron apane hridayake tukada़on aur apanee paanigriheeta patneeka parityaag kar diya, usakee ek pose hue. harinake bachchemen itanee aasakti kaise hotee! astu ek din raaja usee mrigashaavakakee chintaamen baithe the ki akasmaat unaka mrityukaal upasthit ho gaya aur unhonne usee mrigachhauneka dhyaan karate hue praan tyaag diye. 'ante matih sa gati:' is niyamake anusaar unhen agale janm men harinaka shareer mila, parantu bhagavadaaraadhan ke prabhaavase unakee poorvajanmakee smriti nasht naheen huee.unhonne socha 'are, mainne yah kya kiyaa. ek harinake mohamen durlabh manushy janmako vyarth hee kho diyaa.' ab to ve poornataya saavadhaan ho gaye. ve apane parivaarako chhoda़kar usee pulahaashramamen chale aaye aur vahaan sab prakaaraka sang tyaagakar munikee bhaanti akele hee vicharate aur mrityukee baat dekhate rahe. jab maranakaal nikat aaya, tab unhonne gandakee nadeemen snaanakar us mrigashareerako tyaag diyaa. unhen teesare janmamen braahmanayoni praapt huee. vahaan ve jadabharat kahalaaye aur usee shareerase ve mukt ho gaye. jadabharatajeeka charitr anyatr diya gaya hai.

282 Views

A Beautiful Bhagwad Gita Reader
READ NOW FREE
Key Importance Of Bhav And Ras In Krishna Bhakti15 Obstacles That Can Easily Derail Us From Our Path Of BhaktiWhy Should One Do Bhakti? 80 Facts About Bhakti [Must Read]84 Beautiful Names Of Lord Shri Krishna (with Meaning) – Reading Them Fills The Heart With Love



Bhajan Lyrics View All

बहुत बड़ा दरबार तेरो बहुत बड़ा दरबार,
चाकर रखलो राधा रानी तेरा बहुत बड़ा
हो मेरी लाडो का नाम श्री राधा
श्री राधा श्री राधा, श्री राधा श्री
मुझे चढ़ गया राधा रंग रंग, मुझे चढ़ गया
श्री राधा नाम का रंग रंग, श्री राधा नाम
कैसे जिऊ मैं राधा रानी तेरे बिना
मेरा मन ही ना लागे तुम्हारे बिना
लाडली अद्बुत नज़ारा तेरे बरसाने में
लाडली अब मन हमारा तेरे बरसाने में है।
जगत में किसने सुख पाया
जो आया सो पछताया, जगत में किसने सुख
जा जा वे ऊधो तुरेया जा
दुखियाँ नू सता के की लैणा
तेरे दर की भीख से है,
मेरा आज तक गुज़ारा
तेरा गम रहे सलामत मेरे दिल को क्या कमी
यही मेरी ज़िंदगी है, यही मेरी बंदगी है
किशोरी कुछ ऐसा इंतजाम हो जाए।
जुबा पे राधा राधा राधा नाम हो जाए॥
राधा नाम की लगाई फुलवारी, के पत्ता
के पत्ता पत्ता श्याम बोलता, के पत्ता
जिनको जिनको सेठ बनाया वो क्या
उनसे तो प्यार है हमसे तकरार है ।
कारे से लाल बनाए गयी रे,
गोरी बरसाने वारी
मेरा यार यशुदा कुंवर हो चूका है
वो दिल हो चूका है जिगर हो चूका है
मुँह फेर जिधर देखु मुझे तू ही नज़र आये
हम छोड़के दर तेरा अब और किधर जाये
अपने दिल का दरवाजा हम खोल के सोते है
सपने में आ जाना मईया,ये बोल के सोते है
मुझे चाहिए बस सहारा तुम्हारा,
के नैनों में गोविन्द नज़ारा तुम्हार
वास देदो किशोरी जी बरसाना,
छोडो छोडो जी छोडो जी तरसाना ।
श्यामा प्यारी मेरे साथ हैं,
फिर डरने की क्या बात है
हे राम, हे राम, हे राम, हे राम
जग में साचे तेरो नाम । हे राम...
वृंदावन में हुकुम चले बरसाने वाली का,
कान्हा भी दीवाना है श्री श्यामा
फाग खेलन बरसाने आये हैं, नटवर नंद
फाग खेलन बरसाने आये हैं, नटवर नंद
बांके बिहारी की देख छटा,
मेरो मन है गयो लटा पटा।
फूलों में सज रहे हैं, श्री वृन्दावन
और संग में सज रही है वृषभानु की
कैसे जीऊं मैं राधा रानी तेरे बिना
मेरा मन ही न लगे श्यामा तेरे बिना
अपनी वाणी में अमृत घोल
अपनी वाणी में अमृत घोल
कोई कहे गोविंदा कोई गोपाला,
मैं तो कहूँ सांवरिया बांसुरी वाला ।
श्याम बंसी ना बुल्लां उत्ते रख अड़ेया
तेरी बंसी पवाडे पाए लख अड़ेया ।
कोई पकड़ के मेरा हाथ रे,
मोहे वृन्दावन पहुंच देओ ।
रंगीलो राधावल्लभ लाल, जै जै जै श्री
विहरत संग लाडली बाल, जै जै जै श्री

New Bhajan Lyrics View All

अब के बरस ओ सांवरिया,
म्हारे मन की करजे रे,
मैया तेरे प्यार में तेरे इंतज़ार में,
ऐसा मेरा हाल कर दिया,
मेरे बन जाए बिगड़े काम गजानन्द तेरे
आने से तेरे आने से...
भक्तों को करने निहाल श्याम बाबा आएंगे,
आएंगे श्याम आएंगे...
दिल का दरवाजा खुला हुआ,
हमारे दिल में आओ प्रभु,