⮪ All भक्त चरित्र

भक्त रमावल्लभदासजी की मार्मिक कथा
भक्त रमावल्लभदासजी की अधबुत कहानी - Full Story of भक्त रमावल्लभदासजी (हिन्दी)

[भक्त चरित्र -भक्त कथा/कहानी - Full Story] [भक्त रमावल्लभदासजी]- भक्तमाल


विक्रमकी 17 वीं शताब्दीके आरम्भमें अम्बाजी पंत नामक एक अगस्त्यगोत्रोत्पन्न ऋग्वेदी ब्राह्मण देवगढ़ (दौलताबाद) - में रहते थे। ये वहाँके मुस्लिम राज्यके वजीर अम्बरखाँके नायब थे। बड़े प्रभावशाली और सम्पन्न पुरुष थे। संवत् 1645 वि0 के लगभग इनके एक पुत्र हुआ। उसका नाम 'तुकोजी' या 'तुकोपंत' रखा गया। सातवें वर्ष तुकोजीका उपनयन हुआ, बारहवें वर्ष विवाह हुआ और अठारहवें वर्ष पिता जो काम करते थे, वह इन्हें सौंपा गया। बड़ी योग्यता और दक्षताके साथ इन्होंने अपना काम सम्हाला एक बार शत्रुओंने किलेको घेर लिया था। तुकोपंत दो हजार घुड़सवार और पदाति सङ्ग लेकर शत्रुओंसे बड़ी शूरताके साथ लड़े और विजयी हुए। शत्रुओंका सामान लूट लिया गया। उस लूटमें किसीको कीमती कपड़े मिले, किसीको बहुमोल रत्न मिले, किसीको हाथी और घोड़े मिले, तुकोपंतको लावारिस पड़ी हुई एक पोथी मिली। यह एकनाथी भागवतकी प्रति थी। तुकोपन्तने उसे पढ़ा, पढ़कर उनके मुखसे यह उद्गार निकला कि 'आज मेरा परम भाग्य उदय हुआ, भगवान्ने बड़ी भारी कृपा मुझपर की जो यह पोथी मुझे मिली।' तुकोजीपंत और उनके बालमित्र कृष्णाजीपंत दोनोंने नाथभागवतके अनेकों पारायण किये। रम गये इस सद्ग्रन्थकी परम रुचिमें और चित्तसे भक्ति- मन्दाकिनीकी धारा बहने लगी। नाथभागवतके प्रेम-समुद्र में तैरते तैरते ये उसमें तन्मय हो गये। गृहल्लभदासजी प्रपञ्च और राज-काज सबसे जी उचट गया। सद्गुरुकी खोज होने लगी, निकल पड़े घरसे बाहर सब काम काज छोड़-छाड़कर। पहले पण्ढरपुर गये, वहाँ भक्ति प्रेमानन्दमें चित्त स्थिर हुआ। फिर गोदावरी और प्रवरा नदीके संगमपर स्थित गुरु श्रीलक्ष्मीधरदाससे मिले। उन्होंने तुकोपंतपर अनुग्रह किया और उनका नाम रमावल्लभदास रखा। श्री रमावल्लभदासको श्रीगुरुने 'श्रीगोपालविद्या' प्रदान की। कहते हैं कि इन्होंने श्रीगुरु लक्ष्मीधरसे ही गीता और भागवत ग्रन्थ पढ़े। एक अभंगमें इन्होंने अपनी दो अवस्थाओंका वर्णन किया है- एक गुरुप्राप्तिके पूर्वकी बद्ध और मुमुक्षु अवस्था और दूसरी गुरुप्राप्तिके बादकी मुक्तावस्था - 'मूलमें पहुँचकर देखा, मेरे कोई माँ-बाप नहीं। संतोंने मुझे पाला। उन्हींका मन कोमल है। पहले मेरा अगस्त्यगोत्र था, अब मेरा व्यापक गोत्र है। पहले मैं ॠग्वेदी था, अब भागवती नामघोष मेरा आचार है और भगवद्गीता ही मेरा विचार है। पहले त्रिकाल सन्ध्या करता था, अब तो सर्वकाल प्रेमकी सन्ध्यामें ही रहता हूँ। पहले मैं मतभेदी था, अब मेरा मत अभेदी है। पहले लौकिक वाणी बोलता था, अब अलौकिक बोलता हूँ। पहले मैं सम्मान लिया करता था, अब सबको सम्मान दिया करता हूँ। पहले चतुराई मुझे अच्छी लगती थी, अब भोलापन अच्छा लगता है। पहले मुक्तिके लिये छटपटाता था, अब भक्तिमें बहा जाता हूँ। पहले हरि तारक थे, अब उन्होंनेमुझे तारक बना दिया है। पहले मैं परतन्त्र था, अब मैं सर्वथा स्वतन्त्र हूँ। पहले रूप - नाम रुचता था, अब उसका कुछ काम नहीं रह गया।' गुरुगृहीत होनेके पश्चात् रमावल्लभदास पञ्चवटी गये। वहाँ उन्हें गोपाल गोस्वामी मिले। कुछ काल पश्चात् उनके बालमित्र कृष्णाजी पंत भी आ मिले। ये तीनों गोदावरी-तीरपर कई वर्षोंतक विहार करते रहे। इसी समय श्रीरमावल्लभदासने 'दर्शक-निर्धार' नामसे एक ग्रन्थ लिखकर श्रीकृष्णलीलाका वर्णन किया। इसके पश्चात् रमावल्लभदास वाई क्षेत्रमें गये। वहाँ नृसिंह अप्पा, गोविंद बाँकड़ा, राघवदास, उमावल्लभदास आदि कई भक्त मिले। इस भक्तमण्डलीमें रहते हुए रमावल्लभदासजीने श्रीशंकराचार्यकी 'वाक्यवृत्ति' पर एक मराठी टीका लिखी। इसके पश्चात् श्रीरमावल्लभदास अपने शिष्यों, मित्रों और घरवालों (धर्मपत्नी और चार पुत्रों) के साथ दक्षिण-कर्णाटक गये।रमावल्लभदासजीके कई मठ कर्णाटक प्रान्तमें हैं और वहाँ उनकी शिक्षा-दीक्षा अभीतक प्रचलित है। 'श्रीकृष्ण जयन्ती व्रतोत्सव-भजन' नामक पुस्तकमें श्रीरमावल्लभदासद्वारा निर्धारित श्रीकृष्णजन्मोत्सवपद्धति दी हुई है, उसमें उनके अनेक भजन भी हैं। इस 'जन्मव्रतोत्सव' और 'वाक्यवृत्ति' की प्राकृत टीका और 'दर्शक-निर्धार' नामक श्रीकृष्ण जन्माध्यायके अतिरिक्त इनके दो ग्रन्थ और हैं- एक श्रीमद्भगवद्गीताकी 'चमत्कारी टीका' और दूसरी 'गुरुबल्ली' । गीताकी यह 'चमत्कारी टीका' संवत् 1685 वि0 में लिखी गयी। यह टीका बड़ी सरस, सुसङ्गत और सुबोध है और इसमें पहले नवें अध्यायसे अठारहवें अध्यायतक और फिर पहले अध्यायसे आठवें अध्यायतककी टीका है। दूसरी बात यह है कि प्रत्येक अध्यायमें जितने विषय आये हैं, उतने वर्ग इन्होंने प्रत्येक अध्यायमें कायम किये हैं। उदाहरणार्थ नवें अध्यायमें तेरह वर्ग हैं।



You may also like these:

Bhakt Charitra डाकू भगत
Bhakt Charitra मीराँबाई


bhakt ramaavallabhadaasajee ki marmik katha
bhakt ramaavallabhadaasajee ki adhbut kahani - Full Story of bhakt ramaavallabhadaasajee (hindi)

[Bhakt Charitra - Bhakt Katha/Kahani - Full Story] [bhakt ramaavallabhadaasajee]- Bhaktmaal


vikramakee 17 veen shataabdeeke aarambhamen ambaajee pant naamak ek agastyagotrotpann rigvedee braahman devagadha़ (daulataabaada) - men rahate the. ye vahaanke muslim raajyake vajeer ambarakhaanke naayab the. bada़e prabhaavashaalee aur sampann purush the. sanvat 1645 vi0 ke lagabhag inake ek putr huaa. usaka naam 'tukojee' ya 'tukopanta' rakha gayaa. saataven varsh tukojeeka upanayan hua, baarahaven varsh vivaah hua aur athaarahaven varsh pita jo kaam karate the, vah inhen saunpa gayaa. bada़ee yogyata aur dakshataake saath inhonne apana kaam samhaala ek baar shatruonne kileko gher liya thaa. tukopant do hajaar ghuda़savaar aur padaati sang lekar shatruonse bada़ee shoorataake saath lada़e aur vijayee hue. shatruonka saamaan loot liya gayaa. us lootamen kiseeko keematee kapada़e mile, kiseeko bahumol ratn mile, kiseeko haathee aur ghoda़e mile, tukopantako laavaaris pada़ee huee ek pothee milee. yah ekanaathee bhaagavatakee prati thee. tukopantane use padha़a, padha़kar unake mukhase yah udgaar nikala ki 'aaj mera param bhaagy uday hua, bhagavaanne bada़ee bhaaree kripa mujhapar kee jo yah pothee mujhe milee.' tukojeepant aur unake baalamitr krishnaajeepant dononne naathabhaagavatake anekon paaraayan kiye. ram gaye is sadgranthakee param ruchimen aur chittase bhakti- mandaakineekee dhaara bahane lagee. naathabhaagavatake prema-samudr men tairate tairate ye usamen tanmay ho gaye. grihallabhadaasajee prapanch aur raaja-kaaj sabase jee uchat gayaa. sadgurukee khoj hone lagee, nikal pada़e gharase baahar sab kaam kaaj chhoda़-chhaada़kara. pahale pandharapur gaye, vahaan bhakti premaanandamen chitt sthir huaa. phir godaavaree aur pravara nadeeke sangamapar sthit guru shreelakshmeedharadaasase mile. unhonne tukopantapar anugrah kiya aur unaka naam ramaavallabhadaas rakhaa. shree ramaavallabhadaasako shreegurune 'shreegopaalavidyaa' pradaan kee. kahate hain ki inhonne shreeguru lakshmeedharase hee geeta aur bhaagavat granth padha़e. ek abhangamen inhonne apanee do avasthaaonka varnan kiya hai- ek gurupraaptike poorvakee baddh aur mumukshu avastha aur doosaree gurupraaptike baadakee muktaavastha - 'moolamen pahunchakar dekha, mere koee maan-baap naheen. santonne mujhe paalaa. unheenka man komal hai. pahale mera agastyagotr tha, ab mera vyaapak gotr hai. pahale main regvedee tha, ab bhaagavatee naamaghosh mera aachaar hai aur bhagavadgeeta hee mera vichaar hai. pahale trikaal sandhya karata tha, ab to sarvakaal premakee sandhyaamen hee rahata hoon. pahale main matabhedee tha, ab mera mat abhedee hai. pahale laukik vaanee bolata tha, ab alaukik bolata hoon. pahale main sammaan liya karata tha, ab sabako sammaan diya karata hoon. pahale chaturaaee mujhe achchhee lagatee thee, ab bholaapan achchha lagata hai. pahale muktike liye chhatapataata tha, ab bhaktimen baha jaata hoon. pahale hari taarak the, ab unhonnemujhe taarak bana diya hai. pahale main paratantr tha, ab main sarvatha svatantr hoon. pahale roop - naam ruchata tha, ab usaka kuchh kaam naheen rah gayaa.' gurugriheet honeke pashchaat ramaavallabhadaas panchavatee gaye. vahaan unhen gopaal gosvaamee mile. kuchh kaal pashchaat unake baalamitr krishnaajee pant bhee a mile. ye teenon godaavaree-teerapar kaee varshontak vihaar karate rahe. isee samay shreeramaavallabhadaasane 'darshaka-nirdhaara' naamase ek granth likhakar shreekrishnaleelaaka varnan kiyaa. isake pashchaat ramaavallabhadaas vaaee kshetramen gaye. vahaan nrisinh appa, govind baankada़a, raaghavadaas, umaavallabhadaas aadi kaee bhakt mile. is bhaktamandaleemen rahate hue ramaavallabhadaasajeene shreeshankaraachaaryakee 'vaakyavritti' par ek maraathee teeka likhee. isake pashchaat shreeramaavallabhadaas apane shishyon, mitron aur gharavaalon (dharmapatnee aur chaar putron) ke saath dakshina-karnaatak gaye.ramaavallabhadaasajeeke kaee math karnaatak praantamen hain aur vahaan unakee shikshaa-deeksha abheetak prachalit hai. 'shreekrishn jayantee vratotsava-bhajana' naamak pustakamen shreeramaavallabhadaasadvaara nirdhaarit shreekrishnajanmotsavapaddhati dee huee hai, usamen unake anek bhajan bhee hain. is 'janmavratotsava' aur 'vaakyavritti' kee praakrit teeka aur 'darshaka-nirdhaara' naamak shreekrishn janmaadhyaayake atirikt inake do granth aur hain- ek shreemadbhagavadgeetaakee 'chamatkaaree teekaa' aur doosaree 'guruballee' . geetaakee yah 'chamatkaaree teekaa' sanvat 1685 vi0 men likhee gayee. yah teeka bada़ee saras, susangat aur subodh hai aur isamen pahale naven adhyaayase athaarahaven adhyaayatak aur phir pahale adhyaayase aathaven adhyaayatakakee teeka hai. doosaree baat yah hai ki pratyek adhyaayamen jitane vishay aaye hain, utane varg inhonne pratyek adhyaayamen kaayam kiye hain. udaaharanaarth naven adhyaayamen terah varg hain.

165 Views

A Beautiful Bhagwad Gita Reader
READ NOW FREE
15 Obstacles That Can Easily Derail Us From Our Path Of BhaktiKey Importance Of Bhav And Ras In Krishna Bhakti8 Yardsticks To Evaluate If My Bhakti Is Increasing?What Is Navdha Bhakti? And Why Is It So Important For Us?



Bhajan Lyrics View All

सुबह सवेरे  लेकर तेरा नाम प्रभु,
करते है हम शुरु आज का काम प्रभु,
दुनिया का बन कर देख लिया, श्यामा का बन
राधा नाम में कितनी शक्ति है, इस राह पर
मेरी चुनरी में पड़ गयो दाग री कैसो चटक
श्याम मेरी चुनरी में पड़ गयो दाग री
नटवर नागर नंदा, भजो रे मन गोविंदा
शयाम सुंदर मुख चंदा, भजो रे मन गोविंदा
वृदावन जाने को जी चाहता है,
राधे राधे गाने को जी चाहता है,
आज बृज में होली रे रसिया।
होरी रे रसिया, बरजोरी रे रसिया॥
सत्यम शिवम सुन्दरम
सत्य ही शिव है, शिव ही सुन्दर है
जा जा वे ऊधो तुरेया जा
दुखियाँ नू सता के की लैणा
राधे मोरी बंसी कहा खो गयी,
कोई ना बताये और शाम हो गयी,
राधिका गोरी से ब्रिज की छोरी से ,
मैया करादे मेरो ब्याह,
मेरी करुणामयी सरकार पता नहीं क्या दे
क्या दे दे भई, क्या दे दे
मैं मिलन की प्यासी धारा
तुम रस के सागर रसिया हो
वृन्दावन धाम अपार, जपे जा राधे राधे,
राधे सब वेदन को सार, जपे जा राधे राधे।
मीठी मीठी मेरे सांवरे की मुरली बाजे,
होकर श्याम की दीवानी राधा रानी नाचे
मन चल वृंदावन धाम, रटेंगे राधे राधे
मिलेंगे कुंज बिहारी, ओढ़ के कांबल काली
दिल लूटके ले गया नी सहेलियो मेरा
मैं तक्दी रह गयी नी सहेलियो लगदा बड़ा
यशोमती मैया से बोले नंदलाला,
राधा क्यूँ गोरी, मैं क्यूँ काला
हरी नाम नहीं तो जीना क्या
अमृत है हरी नाम जगत में,
जय राधे राधे, राधे राधे
जय राधे राधे, राधे राधे
कोई कहे गोविंदा, कोई गोपाला।
मैं तो कहुँ सांवरिया बाँसुरिया वाला॥
अच्युतम केशवं राम नारायणं,
कृष्ण दमोधराम वासुदेवं हरिं,
ਮੇਰੇ ਕਰਮਾਂ ਵੱਲ ਨਾ ਵੇਖਿਓ ਜੀ,
ਕਰਮਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਾਰਮਾਈ ਹੋਈ ਆਂ
सांवरे से मिलने का, सत्संग ही बहाना है,
चलो सत्संग में चलें, हमें हरी गुण गाना
मेरी करुणामयी सरकार, मिला दो ठाकुर से
कृपा करो भानु दुलारी, श्री राधे बरसाने
सांवली सूरत पे मोहन, दिल दीवाना हो गया
दिल दीवाना हो गया, दिल दीवाना हो गया ॥
ये तो बतादो बरसानेवाली,मैं कैसे
तेरी कृपा से है यह जीवन है मेरा,कैसे
ज़री की पगड़ी बाँधे, सुंदर आँखों वाला,
कितना सुंदर लागे बिहारी कितना लागे
लाली की सुनके मैं आयी
कीरत मैया दे दे बधाई
राधे राधे बोल, राधे राधे बोल,
बरसाने मे दोल, के मुख से राधे राधे बोल,
मैं तो तुम संग होरी खेलूंगी, मैं तो तुम
वा वा रे रासिया, वा वा रे छैला

New Bhajan Lyrics View All

शिव भोला भंडारी नज़र तेरी मुझ पर हो
मेरा घर आँगन भी खुशियों से भर जाये,
मेरी प्यारी मईया, मेरी प्यारी मईया,
घर मेरे आओ मईया घर मेरे आओ,
आओगे जब तुम अंबे के द्वार,
मिलेगा तुमको मैया का प्यार,
आओ राम भक्त हनुमान हमारे घर कीर्तन
हमारे घर कीर्तन में, हमारे घर कीर्तन
तन में मन में रोम रोम में, है स्वामी का
निर्बल के बल पवनसुत, सिया राम के दास