⮪ All भक्त चरित्र

दक्षिणी तुलसीदास की मार्मिक कथा
दक्षिणी तुलसीदास की अधबुत कहानी - Full Story of दक्षिणी तुलसीदास (हिन्दी)

[भक्त चरित्र -भक्त कथा/कहानी - Full Story] [दक्षिणी तुलसीदास]- भक्तमाल


जेहि कें जेहि पर सत्य सनेहू ।

सो तेहि मिलइ न कछु संदेहू ॥

दक्षिणी समुद्र-किनारे विजयापट्टण नगरमें तुलसीदास नामके एक क्षत्रिय रहते थे। 'श्रीरामचरितमानस' के रचयिता गोस्वामी तुलसीदासजीसे ये भिन्न हैं, यह तो ध्यानमें रखना ही चाहिये। ये शरीरसे हृष्ट-पुष्ट, सुगठित, सुन्दर, बलवान् तथा तेजस्वी थे। हथियार चलाने और घुड़सवारीमें प्रसिद्ध थे। घरमें सुन्दरी, सुशीला, पतिव्रता पत्नी थी। दो पुत्र और एक कन्या थी। धन भी पर्याप्त था। इतना होनेपर भी घरमें तथा विषयभोगोंमें इनकी आसक्ति नहीं थीं। बड़े उदार थे, दाता थे और साधु संतोंकी सेवा करनेवाले थे। इनका चित्त सदा कथा कीर्तन और सत्सङ्गमें ही लगा रहता था। नगरमें कहींभजन-कीर्तन या देव-महोत्सव होता अथवा कोई महात्मा पधारते तो ये अवश्य वहाँ पहुँच जाते और दिनभर वहीं बैठे रहते। जबतक कथा या सत्सङ्गका सुयोग देखते, वहाँसे हटनेका नाम न लेते। तुलसीदासजीकी शास्त्रोंमें अचल श्रद्धा थी। कौशल्या नन्दवर्धन भगवान् श्रीरामभद्र उनके आराध्य थे। राम-कथा सुनते समय वे उसमें तन्मय हो जाते, शरीरकी सुधि भूल जाती। कथामें जैसे प्रसङ्ग आते, उनके अनुरूप भाव इनमें प्रकट होते जाते। कभी प्रसन्नता, कभी रोदन, कभी रोष और कभी विह्वलता इनमें कथाके अनुसार प्रकट होती ।

एक समय विजयापट्टणमें एक अच्छे रामायणी पधारे। वे बड़े सुन्दर ढंगसे रामायणकी कथा कहते थे। सैकड़ों श्रोतानित्य कथायें जाते थे। तुलसीदासजी कथा सुनते-सुनते कभी तो ठहाका लगाकर हँसने लगते, कभी आवेशमें हाथसे जंघापर थाप लगाकर छलाँग भरते और कभी आनन्दके मारे खड़े होकर कूदने लगते। एक दिन सीता हरणका प्रसङ्ग कथामें आया। वनवासकी कथा सुनकर ही तुलसीदास बेसुध हो रहे थे रोते-रोते भूमिपर लोट रहे थे। अब सीता हरणकी बातने तो उनको एकदम क्रोधित कर दिया। रावण संन्यासीका वेश बनाकर माता जानकीको बलपूर्वक ले जा रहा है और वे क्रन्दन कर रही हैं, पुकार रही हैं- यह बात तुलसीदाससे सहन न हो सकी। दो युगों पहलेका दृश्य जैसे आज उनके सामने प्रत्यक्ष हो गया। क्रोधके मारे उनका शरीर थर-थर काँपने लगा। नेत्र अंगारोंकी भाँति लाल-लाल हो गये। वे भयङ्कर स्वरमें गर्जन करते बोले- 'इस दुष्ट रावणका इतना साहस ! यह मेरे सामनेसे माताजीका हरण करके लिये जाता है। मैं इसे टुकड़े-टुकड़े काट डालूँगा। अरे दुष्ट रावण! भागा कहाँ जाता है? ठहर ठहर !'

तुलसीदासका स्वर क्रोधके आवेगसे अस्पष्ट हो गया था। उनकी बात दूसरोंकी समझमें ठीक-ठीक नहीं आ सकती थी। उनका गर्जन, उनके लाल-लाल नेत्र और उग्रभाव देखकर सब लोग घबरा गये। कोई उनके पास नहीं जा सका। बड़ी तेजी से दौड़ते हुए वे अपने घर पहुँचे। जल्दीसे अस्त्र-शस्त्र बाँध लिये और घोड़ोंपर सवार होकर बेतहाशा समुद्रकी ओर घोड़ेको दौड़ाने लगे। भक्तोंकी रक्षाका सदा ध्यान रखनेवाले दयामय भगवान् से अपने भावुक भक्त तुलसीदासका भाव छिपा नहीं था। तुलसीदास सीधे समुद्र किनारेकी और घोड़ा दौड़ाये जा रहे थे। उन्हें न अपने देहकी सुध थी और न मार्गकी आज घोड़ेपर वे निर्दय हो उठे थे। उनको रोका न गया तो अवश्य समुद्रमें घोड़ेके साथ गिर जायँगे। अनन्त करुणासागर भगवान्ने ब्राह्मणका रूप धारण करके पुकारना प्रारम्भ किया-'खड़े रहो! समुद्रमें मत कूदो रुको।' तुलसीदास आज कुछ सुनने समझनेकी स्थितिमें नहीं थे।

भक्तकी दृढ़तापर भगवान् गदद हो गये। तुलसीदासका घोड़ा समुद्रके एकदम किनारे पहुँच चुका था। प्रभु सामने जाकर खड़े हो गये और बोले—'वीर तुम्हारी वीरताको धन्य है; परंतु रावण तो कबका मर चुका।तुम्हारे श्रीराम रावणको मारकर सीताको अपने घर से गये। अब तुम लङ्का जाकर क्या करोगे?'

तुलसीदासने एक बार ब्राह्मणकी ओर देखा और बोले-'महाराज! आप क्षमा करो। मैं आपकी बातपर विश्वास नहीं करता। आप मुझे वापस लौटानेका व्यर्थ प्रयत्न कर रहे हैं। चाहे सूर्य रातमें उग जाय, चाहे अग्रि शीतल हो जाय, चाहे चन्द्रमासे अंगार झड़ने लगे; पर माता जानकीको लौटाये बिना तुलसीदास पीछे नहीं लौटेगा। यदि सचमुच मेरे प्रभु रावणको मारकर माताको घर से आये हों तो वे मुझे दर्शन दें। श्रीरामके वामभागमें जानकी माताको विराजमान तथा दाहिनी ओर हाथमें लक्ष्मणजीको धनुषबाण लिये देखकर ही मैं लौट सकता हूँ।'

भगवान्ने देखा कि अब भक्तके आग्रहको रखना हो होगा। तुलसीदासकी दृढ़ता परीक्षापर पूरी उतर चुकी। वे वृद्ध ब्राह्मण उसी क्षण श्रीरामरूपमें बदल गये। लक्ष्मणजी और सीताजीसहित श्रीरघुनाथजीको अपने सम्मुख देख तुलसीदास घोड़ेसे कूदकर उनके चरणोंमें गिर पड़े। प्रभुने उठाकर उन्हें हृदयसे लगाया। आज तुलसीदासका जन्म सफल हो गया। भक्तने अपने आराध्यकी स्तुति की और वरदान माँगा - 'मैं जब आपका दर्शन करना चाहूँ, जब आपके साक्षात्कारके लिये मेरा मन व्याकुल हो, उसी समय शुद्धि - अशुद्धि, काल-अकालका विचार न करके आप मुझे दर्शन दें।' वरदान देकर प्रभु अन्तर्धान हो गये।

अब तुलसीदासकी इच्छा तीर्थयात्रा करनेकी हुई। भगवान्की पवित्र लीला स्थलियोंका दर्शन हो, यही पैरोंकी सफलता है। भगवत्प्रेम प्राप्त महापुरुष तीर्थ यात्राके बहाने प्राणियोंपर दया करके उन्हें पवित्र करनेके हेतुसे तीर्थाटन करते हैं। तुलसीदासजी भी तीर्थयात्रा करने निकले। अनेक तीर्थोंमें घूमते हुए वे वृन्दावन पहुँचे। वृन्दावनकी दिव्य प्रेमभूमिमें आकर वे आनन्दमग्न हो गये।

वृन्दावनमें अब तुलसीदासजीकी प्रख्याति हो गयी थी। उनके दर्शनोंको लोगोंकी भीड़ एकत्र होने लगी। प्रतिष्ठासे सभी सच्चे भक्त दूर रहना चाहते हैं। मान सम्मानसे भजनमें बाधा पड़ती है। तुलसीदासजीने भी प्रतिष्ठाके भयसे वृन्दावन छोड़ दिया और तीर्थोंकी यात्र करने निकल गये। वे इसके बाद कहाँ गये, इसका पता किसीको नहीं मिला।



You may also like these:



dakshinee tulaseedaasa ki marmik katha
dakshinee tulaseedaasa ki adhbut kahani - Full Story of dakshinee tulaseedaasa (hindi)

[Bhakt Charitra - Bhakt Katha/Kahani - Full Story] [dakshinee tulaseedaasa]- Bhaktmaal


jehi ken jehi par saty sanehoo .

so tehi milai n kachhu sandehoo ..

dakshinee samudra-kinaare vijayaapattan nagaramen tulaseedaas naamake ek kshatriy rahate the. 'shreeraamacharitamaanasa' ke rachayita gosvaamee tulaseedaasajeese ye bhinn hain, yah to dhyaanamen rakhana hee chaahiye. ye shareerase hrishta-pusht, sugathit, sundar, balavaan tatha tejasvee the. hathiyaar chalaane aur ghuda़savaareemen prasiddh the. gharamen sundaree, susheela, pativrata patnee thee. do putr aur ek kanya thee. dhan bhee paryaapt thaa. itana honepar bhee gharamen tatha vishayabhogonmen inakee aasakti naheen theen. bada़e udaar the, daata the aur saadhu santonkee seva karanevaale the. inaka chitt sada katha keertan aur satsangamen hee laga rahata thaa. nagaramen kaheenbhajana-keertan ya deva-mahotsav hota athava koee mahaatma padhaarate to ye avashy vahaan pahunch jaate aur dinabhar vaheen baithe rahate. jabatak katha ya satsangaka suyog dekhate, vahaanse hataneka naam n lete. tulaseedaasajeekee shaastronmen achal shraddha thee. kaushalya nandavardhan bhagavaan shreeraamabhadr unake aaraadhy the. raama-katha sunate samay ve usamen tanmay ho jaate, shareerakee sudhi bhool jaatee. kathaamen jaise prasang aate, unake anuroop bhaav inamen prakat hote jaate. kabhee prasannata, kabhee rodan, kabhee rosh aur kabhee vihvalata inamen kathaake anusaar prakat hotee .

ek samay vijayaapattanamen ek achchhe raamaayanee padhaare. ve bada़e sundar dhangase raamaayanakee katha kahate the. saikada़on shrotaanity kathaayen jaate the. tulaseedaasajee katha sunate-sunate kabhee to thahaaka lagaakar hansane lagate, kabhee aaveshamen haathase janghaapar thaap lagaakar chhalaang bharate aur kabhee aanandake maare khada़e hokar koodane lagate. ek din seeta haranaka prasang kathaamen aayaa. vanavaasakee katha sunakar hee tulaseedaas besudh ho rahe the rote-rote bhoomipar lot rahe the. ab seeta haranakee baatane to unako ekadam krodhit kar diyaa. raavan sannyaaseeka vesh banaakar maata jaanakeeko balapoorvak le ja raha hai aur ve krandan kar rahee hain, pukaar rahee hain- yah baat tulaseedaasase sahan n ho sakee. do yugon pahaleka drishy jaise aaj unake saamane pratyaksh ho gayaa. krodhake maare unaka shareer thara-thar kaanpane lagaa. netr angaaronkee bhaanti laala-laal ho gaye. ve bhayankar svaramen garjan karate bole- 'is dusht raavanaka itana saahas ! yah mere saamanese maataajeeka haran karake liye jaata hai. main ise tukada़e-tukada़e kaat daaloongaa. are dusht raavana! bhaaga kahaan jaata hai? thahar thahar !'

tulaseedaasaka svar krodhake aavegase aspasht ho gaya thaa. unakee baat doosaronkee samajhamen theeka-theek naheen a sakatee thee. unaka garjan, unake laala-laal netr aur ugrabhaav dekhakar sab log ghabara gaye. koee unake paas naheen ja sakaa. bada़ee tejee se dauda़te hue ve apane ghar pahunche. jaldeese astra-shastr baandh liye aur ghoda़onpar savaar hokar betahaasha samudrakee or ghoda़eko dauda़aane lage. bhaktonkee rakshaaka sada dhyaan rakhanevaale dayaamay bhagavaan se apane bhaavuk bhakt tulaseedaasaka bhaav chhipa naheen thaa. tulaseedaas seedhe samudr kinaarekee aur ghoda़a dauda़aaye ja rahe the. unhen n apane dehakee sudh thee aur n maargakee aaj ghoda़epar ve nirday ho uthe the. unako roka n gaya to avashy samudramen ghoड़eke saath gir jaayange. anant karunaasaagar bhagavaanne braahmanaka roop dhaaran karake pukaarana praarambh kiyaa-'khada़e raho! samudramen mat koodo ruko.' tulaseedaas aaj kuchh sunane samajhanekee sthitimen naheen the.

bhaktakee dridha़taapar bhagavaan gadad ho gaye. tulaseedaasaka ghoda़a samudrake ekadam kinaare pahunch chuka thaa. prabhu saamane jaakar khada़e ho gaye aur bole—'veer tumhaaree veerataako dhany hai; parantu raavan to kabaka mar chukaa.tumhaare shreeraam raavanako maarakar seetaako apane ghar se gaye. ab tum lanka jaakar kya karoge?'

tulaseedaasane ek baar braahmanakee or dekha aur bole-'mahaaraaja! aap kshama karo. main aapakee baatapar vishvaas naheen karataa. aap mujhe vaapas lautaaneka vyarth prayatn kar rahe hain. chaahe soory raatamen ug jaay, chaahe agri sheetal ho jaay, chaahe chandramaase angaar jhada़ne lage; par maata jaanakeeko lautaaye bina tulaseedaas peechhe naheen lautegaa. yadi sachamuch mere prabhu raavanako maarakar maataako ghar se aaye hon to ve mujhe darshan den. shreeraamake vaamabhaagamen jaanakee maataako viraajamaan tatha daahinee or haathamen lakshmanajeeko dhanushabaan liye dekhakar hee main laut sakata hoon.'

bhagavaanne dekha ki ab bhaktake aagrahako rakhana ho hogaa. tulaseedaasakee driढ़ta pareekshaapar pooree utar chukee. ve vriddh braahman usee kshan shreeraamaroopamen badal gaye. lakshmanajee aur seetaajeesahit shreeraghunaathajeeko apane sammukh dekh tulaseedaas ghoda़ese koodakar unake charanonmen gir pada़e. prabhune uthaakar unhen hridayase lagaayaa. aaj tulaseedaasaka janm saphal ho gayaa. bhaktane apane aaraadhyakee stuti kee aur varadaan maanga - 'main jab aapaka darshan karana chaahoon, jab aapake saakshaatkaarake liye mera man vyaakul ho, usee samay shuddhi - ashuddhi, kaala-akaalaka vichaar n karake aap mujhe darshan den.' varadaan dekar prabhu antardhaan ho gaye.

ab tulaseedaasakee ichchha teerthayaatra karanekee huee. bhagavaankee pavitr leela sthaliyonka darshan ho, yahee paironkee saphalata hai. bhagavatprem praapt mahaapurush teerth yaatraake bahaane praaniyonpar daya karake unhen pavitr karaneke hetuse teerthaatan karate hain. tulaseedaasajee bhee teerthayaatra karane nikale. anek teerthonmen ghoomate hue ve vrindaavan pahunche. vrindaavanakee divy premabhoomimen aakar ve aanandamagn ho gaye.

vrindaavanamen ab tulaseedaasajeekee prakhyaati ho gayee thee. unake darshanonko logonkee bheeda़ ekatr hone lagee. pratishthaase sabhee sachche bhakt door rahana chaahate hain. maan sammaanase bhajanamen baadha pada़tee hai. tulaseedaasajeene bhee pratishthaake bhayase vrindaavan chhoda़ diya aur teerthonkee yaatr karane nikal gaye. ve isake baad kahaan gaye, isaka pata kiseeko naheen milaa.

114 Views

A Beautiful Bhagwad Gita Reader
READ NOW FREE
What Is Navdha Bhakti? And Why Is It So Important For Us?Key Importance Of Bhav And Ras In Krishna Bhakti11 Tips For Enhancing Devotional Service For Busy People84 Beautiful Names Of Lord Shri Krishna (with Meaning) – Reading Them Fills The Heart With Love



Bhajan Lyrics View All

जिनको जिनको सेठ बनाया वो क्या
उनसे तो प्यार है हमसे तकरार है ।
इक तारा वाजदा जी हर दम गोविन्द गोविन्द
जग ताने देंदा ए, तै मैनु कोई फरक नहीं
सावरे से मिलने का सत्संग ही बहाना है ।
सारे दुःख दूर हुए, दिल बना दीवाना है ।
बहुत बड़ा दरबार तेरो बहुत बड़ा दरबार,
चाकर रखलो राधा रानी तेरा बहुत बड़ा
ना मैं मीरा ना मैं राधा,
फिर भी श्याम को पाना है ।
दुनिया से मैं हारा तो आया तेरे दवार,
यहाँ से जो मैं हारा तो कहा जाऊंगा मैं
मीठे रस से भरी रे, राधा रानी लागे,
मने कारो कारो जमुनाजी रो पानी लागे
सांवली सूरत पे मोहन, दिल दीवाना हो गया
दिल दीवाना हो गया, दिल दीवाना हो गया ॥
राधे मोरी बंसी कहा खो गयी,
कोई ना बताये और शाम हो गयी,
कारे से लाल बनाए गयी रे,
गोरी बरसाने वारी
हर पल तेरे साथ मैं रहता हूँ,
डरने की क्या बात? जब मैं बैठा हूँ
सारी दुनियां है दीवानी, राधा रानी आप
कौन है, जिस पर नहीं है, मेहरबानी आप की
बृज के नन्द लाला राधा के सांवरिया
सभी दुख: दूर हुए जब तेरा नाम लिया
हर साँस में हो सुमिरन तेरा,
यूँ बीत जाये जीवन मेरा
जीवन खतम हुआ तो जीने का ढंग आया
जब शमा बुझ गयी तो महफ़िल में रंग आया
एक दिन वो भोले भंडारी बन कर के ब्रिज की
पारवती भी मना कर ना माने त्रिपुरारी,
मुझे रास आ गया है, तेरे दर पे सर झुकाना
तुझे मिल गया पुजारी, मुझे मिल गया
अपने दिल का दरवाजा हम खोल के सोते है
सपने में आ जाना मईया,ये बोल के सोते है
अपनी वाणी में अमृत घोल
अपनी वाणी में अमृत घोल
कैसे जिऊ मैं राधा रानी तेरे बिना
मेरा मन ही ना लागे तुम्हारे बिना
हम प्रेम नगर के बंजारिन है
जप ताप और साधन क्या जाने
वास देदो किशोरी जी बरसाना,
छोडो छोडो जी छोडो जी तरसाना ।
जिंदगी एक किराये का घर है,
एक न एक दिन बदलना पड़ेगा॥
अरे बदलो ले लूँगी दारी के,
होरी का तोहे बड़ा चाव...
मुझे चाहिए बस सहारा तुम्हारा,
के नैनों में गोविन्द नज़ारा तुम्हार
किसी को भांग का नशा है मुझे तेरा नशा है,
भोले ओ शंकर भोले मनवा कभी न डोले,
जय राधे राधे, राधे राधे
जय राधे राधे, राधे राधे
दुनिया से मैं हारा तो आया तेरे द्वार,
यहाँ से गर जो हरा कहाँ जाऊँगा सरकार
जा जा वे ऊधो तुरेया जा
दुखियाँ नू सता के की लैणा
मेरा अवगुण भरा रे शरीर,
हरी जी कैसे तारोगे, प्रभु जी कैसे

New Bhajan Lyrics View All

मेरो लाला झूले पलना, नैक हौले झोटा
नैक हौले झोटा दीजो, नैक धीरे झोटा दीजो
सांवरे घनश्याम तुम तो प्रेम के अवतार
फस रहा हूं संकटों में तुम ही खेवनहार
समुंदरों की गहराइयों से भी ज्यादा,
पहाड़ों की ऊंचाइयों से भी बढ़कर,
देखूं जितना तुझे ओ मेरे सांवरे,
तु तो अपना सा लागे मेरे सांवरे...
रो रो कहे ध्रुव से लाल मैया मैं मौसी ने
मैया मैं मौसी ने मारो मैया मैं मौसी ने