⮪ All भक्त चरित्र

श्रीभरतजी की मार्मिक कथा
श्रीभरतजी की अधबुत कहानी - Full Story of श्रीभरतजी (हिन्दी)

[भक्त चरित्र -भक्त कथा/कहानी - Full Story] [श्रीभरतजी]- भक्तमाल


भरत सरिस को राम सनेही जगु जप राम राम जप जहीं ॥

श्रीभरतजी श्रीरामके ही स्वरूप हैं वे व्यूहावतार माने जाते हैं और उनका वर्ण ऐसा है कि भरत राम ही की अनुहारी सहसा लखि न सकहि नर नारी ।। विश्वका भरण-पोषण करनेवाले होनेसे ही उनका नाम 'भरत' पड़ा। धर्मके आधारपर ही सृष्टि है। धर्म ही धराको धारण करता है। धर्म है, इसीलिये संसार चल रहा है। संसारकी तो बात जाने दीजिये, यदि एक गाँवमेंसे पूरा-पूरा धर्म चला जाय, वहाँ कोई धर्मात्मा किसी रूपमें न रहे तो उस गाँवका तत्काल नाश हो जायगा। भरतजीने धर्मके उसी रे आदर्शको धारण किया।

जाँ न होत जग जनम भरत को सकल धरम धुर धरनि धरत को ।।। जन्मसे ही भरतलाल श्रीरामके प्रेमकी मूर्ति थे। ये सदा श्रीरामके सुख, उनकी प्रसन्नतामें ही प्रसन्न रहते थे। मैंपनका भान उनमें कभी आया हो नहीं। उन्होंने स्वयं कहा है

महूँ सनेह सकोच बस सनमुख कही न चैन ।

दरसन तृषित न आजु लगि पेम पिआसे नैन ।

बड़ा ही संकोची स्वभाव था भरतलालका। अपने बड़े भाईके सामने ये संकोचको ही मूर्ति बने रहते थे। ऐसे संकोची, ऐसे अनुरागी, ऐसे भ्रातृभक्तभावमयको जब पता लगा कि माता कैकेयीने उन्हें राज्य देनेके लिये श्रीरामको वनवास दे दिया है, तब उनकी व्यथाका पार नहीं रहा। कैकेयौको उन्होंने बड़े कठोर वचन कहे। परंतु ऐसी अवस्थामें भी वे दयानिधि किसीका कष्ट नहीं सह पाते थे। जिस मन्थराने यह सब उत्पात किया था, उसीको जय शत्रुघ्नलाल दण्ड देने लगे, तब भरतजीने छुड़ा दिया। धैर्यके साथ पिताका और्ध्वदैहिक कृत्य करके, भरतजी श्रीरामको वनसे लौटानेके लिये चले। राज्यकी रक्षाका उन्होंने प्रबन्ध कर दिया था। अयोध्याका जो साम्राज्य देवताओंको भी लुभाता था, उस राज्यको उस सम्पत्तिको भरतने तृणसे भी तुच्छ मानकर छोड़ दिया! वे बार-बार यह सोचते थे श्रीराम, माता जानकी और लक्ष्मण अपने सुकुमार चरणोंसे बनकेकठोर मार्ग भटकते होंगे।' यही व्यथा उन्हें व्याकुल किये थी। ये भरद्वाजजीसे कहते हैं -

राम लखन सिप बिनु पग पनहीं। करि मुनि येष फिरहिं बन बनहीं।।
अजिन बसन फल असन महि सयन डासि कुस पात l
यसि तरु तर नित सहत हिम आतप बरपा बात ॥
एहि दुख दाहं दह दिन छाती भूख न बासर नीद न राती ॥

वे स्वयं मार्गमें उपवास करते, कन्दमूल खाते और भूमिपर शयन करते थे। साथमें रथ, अश्व, गज चल रहे थे; किंतु भरतलाल पैदल चलते थे। उनके लाल-लाल कोमल चरणोंमें फफोले पड़ गये थे किंतु उन्होंने सवारी अस्वीकार कर दी। सेवकोंसे उन्होंने कह दिया रामु पयादेहि पायें सिधाए हम कहें रथ गज बाजि बनाए ।

सिर भर जाउँ उचित अस मोरा सब ते सेवक धरमु कठोरा।। भरतका प्रेम, भरतका भाव, भरतको विह्वलताका वर्णन तो श्रीरामचरितमानसके अयोध्याकाण्डमें ही देखने योग्य है। ऐसा अलौकिक अनुराग कि जिसे देखकर पत्थरतक पिघलने लगे! कोई 'श्रीराम' कह दे, कहीं श्रीरामके स्मृति चिह्न मिलें, किसीसे सुन पड़े श्रीरामका समाचार, वहाँ उसीसे भरत विह्वल होकर लिपट पड़ते हैं! सबसे उन्हें अविचल रामचरणानुराग ही माँगना है। चित्रकूट पहुँचकर वे अपने प्रभुके जब चरणचिह्न देखते हैं, तो -

हरपहिं निरखि राम पद अंका। मानहुँ पारसु पायउ रेका ॥ रज सिर धरि हिये नयनन्हि लावहिं रघुबर मिलन सरिस सुख पावहिं ॥

महर्षि भरद्वाजने ठीक ही कहा था-

तुम्ह तो भरत मोर मत एहू धरें देह जनु राम सनेहूl

चित्रकूटमें श्रीरामजी मिलते हैं अयोध्याके समाजके पीछे ही महाराज जनक भी वहाँ पहुँच जाते हैं। महर्षि वसिष्ठ तथा विश्वामित्रजी और महाराज जनकतक कुछ कह नहीं पाते। सब लोग परिस्थितिकी विषमता देखकर थकित हो जाते हैं। सारी मन्त्रणाएँ होती हैं और अनिर्णीत रह जाती हैं। केवल जनकजी ठीक स्थिति जानते हैं वे भरतको पहचानते हैं। एकान्तमें रानी सुनयनासे उन्होंने कहा-
परमारथ स्वास्थ सुख सारे भरत न सपनेहुँ मनहुँ निहारे ॥ साधन सिद्धि राम पग नेहू । मोहि लखि परत भरत मत एहू ।। भोरेहुँ भरत न पेलिहहिं मनसहुँ राम रजाइ । श्रीराम क्या आज्ञा दें? वे भक्तवत्सल हैं। भरतपर उनका असीम स्नेह है। वे भरतके लिये सब कुछ त्याग सकते हैं। उन्होंने स्पष्ट कह दिया

मनु प्रसन्न कर सकुच तजि कहहु करौं सोइ आजु ।। परंतु धन्य हैं भरतलाल ! धन्य है उनका अनुराग ! आराध्यको जो प्रिय हो, जिसमें श्रीरामको प्रसन्नता हो, जो करनेसे श्रीरघुनाथको संकोच न हो, वही उन्हें प्रिय है। उन्हें चाहे जितना कष्ट सहना पड़े; किंतु श्रीरामको तनिक भी संकोच नहीं होना चाहिये। उनका अविचल निश्चय है

जो सेवक साहिबहि संकोची। निज सुख चहड़ तासु मति पोची ॥ अतएव श्रीरामकी प्रसन्नताके लिये उनकी चरणपादुका लेकर भरत अयोध्या लौट आये राजसिंहासनपर पादुकाएँ पधरायी गयीं। राम वनमें रहें और भरत राजसदनके सुख भोगें, यह सम्भव नहीं था। अयोध्यासे बाहर नन्दिग्राममें भूमिमें गड्ढा खोदकर कुशका आसन बिछाया उन्होंने । चौदह वर्ष वे महातापस बिना लेटे बैठे रहे। गोमूत्रयावकव्रत ले रखा था उन्होंने गायको जो खिला देनेपर यह जी गोवरमें निकलता है। उसीको गोमूत्रमें पकाकर वे ग्रहण करते थे। चौदह वर्ष उनकी अवस्था कैसी रही, यह गोस्वामी तुलसीदासजी बतलाते हैं-

पुलक गात हिये सिय रघुजीह नाम जप लोचन नीस भरतजीने इसी प्रकार वे अवधिके वर्ष बिताये। उनका दृढ़ निश्चय था

बीतें अवधि रहहिं जी प्राना। अधम कवन जग मोहि समानता श्रीराम भी इसे भलीभाँति जानते थे। उन्होंने भी विभीषणसे कहा-

बीतें अवधि जाउँ जी जित न पावर्ड बोर इसीलिये श्रीरघुनाथजीने हनुमान्जीको पहले ही भरतके पास भेज दिया था। जब पुष्पकसे श्रीराघवेन्द्र आये, उन्होंने अपने तपस्यासे कृश हुए, जटा बढ़ाये भाईको देखा। उन्होंने देखा कि भरतजी उनको चरण | पादुकाएँ मस्तकपर रखे चले आ रहे हैं। प्रेमविहल रामने भाईको हृदयसे लिपटा लिया।

तत्त्वतः भरत और राम नित्य अभिन्न हैं। अयोध्या में या नित्य साकेतमें भरतलाल सदा श्रीरामको सेवामें संलग्न, उनके समीप ही रहते हैं।



You may also like these:



shreebharatajee ki marmik katha
shreebharatajee ki adhbut kahani - Full Story of shreebharatajee (hindi)

[Bhakt Charitra - Bhakt Katha/Kahani - Full Story] [shreebharatajee]- Bhaktmaal


bharat saris ko raam sanehee jagu jap raam raam jap jaheen ..

shreebharatajee shreeraamake hee svaroop hain ve vyoohaavataar maane jaate hain aur unaka varn aisa hai ki bharat raam hee kee anuhaaree sahasa lakhi n sakahi nar naaree .. vishvaka bharana-poshan karanevaale honese hee unaka naam 'bharata' pada़aa. dharmake aadhaarapar hee srishti hai. dharm hee dharaako dhaaran karata hai. dharm hai, iseeliye sansaar chal raha hai. sansaarakee to baat jaane deejiye, yadi ek gaanvamense pooraa-poora dharm chala jaay, vahaan koee dharmaatma kisee roopamen n rahe to us gaanvaka tatkaal naash ho jaayagaa. bharatajeene dharmake usee re aadarshako dhaaran kiyaa.

jaan n hot jag janam bharat ko sakal dharam dhur dharani dharat ko ... janmase hee bharatalaal shreeraamake premakee moorti the. ye sada shreeraamake sukh, unakee prasannataamen hee prasann rahate the. mainpanaka bhaan unamen kabhee aaya ho naheen. unhonne svayan kaha hai

mahoon saneh sakoch bas sanamukh kahee n chain .

darasan trishit n aaju lagi pem piaase nain .

bada़a hee sankochee svabhaav tha bharatalaalakaa. apane bada़e bhaaeeke saamane ye sankochako hee moorti bane rahate the. aise sankochee, aise anuraagee, aise bhraatribhaktabhaavamayako jab pata laga ki maata kaikeyeene unhen raajy deneke liye shreeraamako vanavaas de diya hai, tab unakee vyathaaka paar naheen rahaa. kaikeyauko unhonne bada़e kathor vachan kahe. parantu aisee avasthaamen bhee ve dayaanidhi kiseeka kasht naheen sah paate the. jis mantharaane yah sab utpaat kiya tha, useeko jay shatrughnalaal dand dene lage, tab bharatajeene chhuda़a diyaa. dhairyake saath pitaaka aurdhvadaihik krity karake, bharatajee shreeraamako vanase lautaaneke liye chale. raajyakee rakshaaka unhonne prabandh kar diya thaa. ayodhyaaka jo saamraajy devataaonko bhee lubhaata tha, us raajyako us sampattiko bharatane trinase bhee tuchchh maanakar chhoda़ diyaa! ve baara-baar yah sochate the shreeraam, maata jaanakee aur lakshman apane sukumaar charanonse banakekathor maarg bhatakate honge.' yahee vyatha unhen vyaakul kiye thee. ye bharadvaajajeese kahate hain -

raam lakhan sip binu pag panaheen. kari muni yesh phirahin ban banaheen..
ajin basan phal asan mahi sayan daasi kus paat l
yasi taru tar nit sahat him aatap barapa baat ..
ehi dukh daahan dah din chhaatee bhookh n baasar need n raatee ..

ve svayan maargamen upavaas karate, kandamool khaate aur bhoomipar shayan karate the. saathamen rath, ashv, gaj chal rahe the; kintu bharatalaal paidal chalate the. unake laala-laal komal charanonmen phaphole pada़ gaye the kintu unhonne savaaree asveekaar kar dee. sevakonse unhonne kah diya raamu payaadehi paayen sidhaae ham kahen rath gaj baaji banaae .

sir bhar jaaun uchit as mora sab te sevak dharamu kathoraa.. bharataka prem, bharataka bhaav, bharatako vihvalataaka varnan to shreeraamacharitamaanasake ayodhyaakaandamen hee dekhane yogy hai. aisa alaukik anuraag ki jise dekhakar pattharatak pighalane lage! koee 'shreeraama' kah de, kaheen shreeraamake smriti chihn milen, kiseese sun pada़e shreeraamaka samaachaar, vahaan useese bharat vihval hokar lipat pada़te hain! sabase unhen avichal raamacharanaanuraag hee maangana hai. chitrakoot pahunchakar ve apane prabhuke jab charanachihn dekhate hain, to -

harapahin nirakhi raam pad ankaa. maanahun paarasu paayau reka .. raj sir dhari hiye nayananhi laavahin raghubar milan saris sukh paavahin ..

maharshi bharadvaajane theek hee kaha thaa-

tumh to bharat mor mat ehoo dharen deh janu raam sanehool

chitrakootamen shreeraamajee milate hain ayodhyaake samaajake peechhe hee mahaaraaj janak bhee vahaan pahunch jaate hain. maharshi vasishth tatha vishvaamitrajee aur mahaaraaj janakatak kuchh kah naheen paate. sab log paristhitikee vishamata dekhakar thakit ho jaate hain. saaree mantranaaen hotee hain aur anirneet rah jaatee hain. keval janakajee theek sthiti jaanate hain ve bharatako pahachaanate hain. ekaantamen raanee sunayanaase unhonne kahaa-
paramaarath svaasth sukh saare bharat n sapanehun manahun nihaare .. saadhan siddhi raam pag nehoo . mohi lakhi parat bharat mat ehoo .. bhorehun bharat n pelihahin manasahun raam rajaai . shreeraam kya aajna den? ve bhaktavatsal hain. bharatapar unaka aseem sneh hai. ve bharatake liye sab kuchh tyaag sakate hain. unhonne spasht kah diyaa

manu prasann kar sakuch taji kahahu karaun soi aaju .. parantu dhany hain bharatalaal ! dhany hai unaka anuraag ! aaraadhyako jo priy ho, jisamen shreeraamako prasannata ho, jo karanese shreeraghunaathako sankoch n ho, vahee unhen priy hai. unhen chaahe jitana kasht sahana pada़e; kintu shreeraamako tanik bhee sankoch naheen hona chaahiye. unaka avichal nishchay hai

jo sevak saahibahi sankochee. nij sukh chahaड़ taasu mati pochee .. ataev shreeraamakee prasannataake liye unakee charanapaaduka lekar bharat ayodhya laut aaye raajasinhaasanapar paadukaaen padharaayee gayeen. raam vanamen rahen aur bharat raajasadanake sukh bhogen, yah sambhav naheen thaa. ayodhyaase baahar nandigraamamen bhoomimen gaddha khodakar kushaka aasan bichhaaya unhonne . chaudah varsh ve mahaataapas bina lete baithe rahe. gomootrayaavakavrat le rakha tha unhonne gaayako jo khila denepar yah jee govaramen nikalata hai. useeko gomootramen pakaakar ve grahan karate the. chaudah varsh unakee avastha kaisee rahee, yah gosvaamee tulaseedaasajee batalaate hain-

pulak gaat hiye siy raghujeeh naam jap lochan nees bharatajeene isee prakaar ve avadhike varsh bitaaye. unaka dridha़ nishchay thaa

beeten avadhi rahahin jee praanaa. adham kavan jag mohi samaanata shreeraam bhee ise bhaleebhaanti jaanate the. unhonne bhee vibheeshanase kahaa-

beeten avadhi jaaun jee jit n paavard bor iseeliye shreeraghunaathajeene hanumaanjeeko pahale hee bharatake paas bhej diya thaa. jab pushpakase shreeraaghavendr aaye, unhonne apane tapasyaase krish hue, jata badha़aaye bhaaeeko dekhaa. unhonne dekha ki bharatajee unako charan | paadukaaen mastakapar rakhe chale a rahe hain. premavihal raamane bhaaeeko hridayase lipata liyaa.

tattvatah bharat aur raam nity abhinn hain. ayodhya men ya nity saaketamen bharatalaal sada shreeraamako sevaamen sanlagn, unake sameep hee rahate hain.

868 Views

A Beautiful Bhagwad Gita Reader
READ NOW FREE
7 Amazing Ways In Which Devotees Easily Overcome Pain11 Tips For Enhancing Devotional Service For Busy People14 Tips To Overcome Tough Times Through Devotional Love For GodWhy Should One Do Bhakti? 80 Facts About Bhakti [Must Read]



Bhajan Lyrics View All

मेरी चुनरी में पड़ गयो दाग री कैसो चटक
श्याम मेरी चुनरी में पड़ गयो दाग री
सांवली सूरत पे मोहन, दिल दीवाना हो गया
दिल दीवाना हो गया, दिल दीवाना हो गया ॥
वृदावन जाने को जी चाहता है,
राधे राधे गाने को जी चाहता है,
किसी को भांग का नशा है मुझे तेरा नशा है,
भोले ओ शंकर भोले मनवा कभी न डोले,
सज धज कर जिस दिन मौत की शहजादी आएगी,
ना सोना काम आएगा, ना चांदी आएगी।
तमन्ना यही है के उड के बरसाने आयुं मैं
आके बरसाने में तेरे दिल की हसरतो को
किशोरी कुछ ऐसा इंतजाम हो जाए।
जुबा पे राधा राधा राधा नाम हो जाए॥
कैसे जिऊ मैं राधा रानी तेरे बिना
मेरा मन ही ना लागे तुम्हारे बिना
हम प्रेम दीवानी हैं, वो प्रेम दीवाना।
ऐ उधो हमे ज्ञान की पोथी ना सुनाना॥
हम राम जी के, राम जी हमारे हैं
वो तो दशरथ राज दुलारे हैं
वास देदो किशोरी जी बरसाना,
छोडो छोडो जी छोडो जी तरसाना ।
सब दुख दूर हुए जब तेरा नाम लिया
कौन मिटाए उसे जिसको राखे पिया
हर पल तेरे साथ मैं रहता हूँ,
डरने की क्या बात? जब मैं बैठा हूँ
इक तारा वाजदा जी हर दम गोविन्द गोविन्द
जग ताने देंदा ए, तै मैनु कोई फरक नहीं
तेरे दर पे आके ज़िन्दगी मेरी
यह तो तेरी नज़र का कमाल है,
अच्युतम केशवं राम नारायणं,
कृष्ण दमोधराम वासुदेवं हरिं,
अपनी वाणी में अमृत घोल
अपनी वाणी में अमृत घोल
एक दिन वो भोले भंडारी बन कर के ब्रिज की
पारवती भी मना कर ना माने त्रिपुरारी,
हम हाथ उठाकर कह देंगे हम हो गये राधा
राधा राधा राधा राधा
हे राम, हे राम, हे राम, हे राम
जग में साचे तेरो नाम । हे राम...
मेरी रसना से राधा राधा नाम निकले,
हर घडी हर पल, हर घडी हर पल।
यह मेरी अर्जी है,
मैं वैसी बन जाऊं जो तेरी मर्ज़ी है
जिनको जिनको सेठ बनाया वो क्या
उनसे तो प्यार है हमसे तकरार है ।
साँवरिया ऐसी तान सुना,
ऐसी तान सुना मेरे मोहन, मैं नाचू तू गा ।
ऐसी होली तोहे खिलाऊँ
दूध छटी को याद दिलाऊँ
मुझे चाहिए बस सहारा तुम्हारा,
के नैनों में गोविन्द नज़ारा तुम्हार
मेरा आपकी कृपा से,
सब काम हो रहा है
बाँस की बाँसुरिया पे घणो इतरावे,
कोई सोना की जो होती, हीरा मोत्यां की जो
सांवरे से मिलने का, सत्संग ही बहाना है,
चलो सत्संग में चलें, हमें हरी गुण गाना
प्रीतम बोलो कब आओगे॥
बालम बोलो कब आओगे॥

New Bhajan Lyrics View All

विनती सुनो माँ देवी हमारी जग की हरो
जग की हरो विपदा सारी जग की हरो विपदा
पलना में रोवे री कन्हैया मेरो सांवरो...
तेरी याद में मेरा दिल बेकरार हो रहा है,
कहां जा छुपे हो मोहन मेरा प्यार रो रहा
राम बने है दूल्हा,
सीता जी दुल्हनिया,
दयालु दया की कर दे नज़र,
भला या बुरा हूँ तुझे है खबर,