⮪ All Stories / कथा / कहानियाँ

'युक्ताहारविहारस्य योगो भवति दुःखहा । ।'  [छोटी सी कहानी]
आध्यात्मिक कहानी - बोध कथा (छोटी सी कहानी)

अपनी पत्नी यशोधराको पुत्र राहुलको, हमूर्ति पिता महाराज शुद्धोदनको तथा वैभवसम्पन्न राज्यको ठुकराकर युवावस्थामें ही गौतम परसे निकले थे। केवल तर्कपूर्ण बौद्धिक ज्ञान उन्हें कैसे संतुष्ट कर सकता था उन्हें तो रोगपर, बुदापेपर और मृत्युपर विजय पानी थी। उन्हें शाश्वत जीवन-अमरत्व अभीष्ट था प्रख्यात विद्वानों, उद्भट शास्त्रज्ञोंके समीप वे गये; किंतु वहाँ उनका संतोष नहीं हुआ हो नहीं सकता था। आश्रमोंसे, विद्वानोंसे निराश होकर वे गयाके समीप वनमें आये और तपस्या करने लगे।

जाड़ा, गरमी और वर्षामें भी गौतम वृक्षके नीचे नग्न अपनी वेदिकापर स्थिर बैठे रहे। उन्होंने सब प्रकारका आहार बंद कर दिया था। दीर्घकालीन तपस्या के कारण उनके शरीरका मांस और रक्त सूख गया। केवल हड्डियाँ, नसें और चमड़ा शेष रहा।

गौतमका धैर्य अविचल था। कष्ट क्या है, इसे अनुभव ही नहीं करते थे किंतु उन्हें अपना अभीष्ट वे प्राप्त नहीं हो रहा था। तपस्यासे ज्ञान नहीं हुआ करता। उससे सिद्धियाँ मिलती हैं। एक सच्चे साधक, सच्चेमुमुक्षुके लिये सिद्धियाँ बाधक हैं, मारके प्रलोभन हैं। गौतमने उन सब प्रलोभनोंपर विजय प्राप्त कर ली थी। एक दिन जहाँ गौतम तपस्या कर रहे थे, उस स्थानके समीपके मार्गसे कुछ गायिकाएँ निकलीं। वे किसी नगरके उत्सवमें भाग लेकर अपने घर लौट रही थीं। मार्गमें भी वे गाती, बाजे बजाती, नाचती, आमोद-प्रमोद करती जा रही थीं। वे जब गौतमकी तपोभूमिके पाससे निकलीं, तब एक गीत गा रही थीं। उस गीतका भाव यह था – 'सितारके तारोंको ढीला मत छोड़ो। ढीला छोड़नेसे सुस्वर नहीं उत्पन्न करेंगे। परंतु उन्हें इतना खींचो भी मत कि वे टूट जायँ।'

गौतमके कानोंमें वह संगीत ध्वनि पड़ी। उनकी प्रज्ञामें सहसा प्रकाश आ गया। साधनाके लिये घोर तपस्याका मार्ग उपयुक्त नहीं। संयमित भोजन तथा नियमित निद्रादि व्यवहार ही उपयुक्त हैं। यह मध्यममार्ग उनको स्पष्ट सूझ गया। उसी समय उन्होंने अपना आसन छोड़ दिया और नदीकी ओर चल पड़े।

-सु0 सिं0



You may also like these:

हिन्दी कहानी कथा-प्रेम
हिन्दी कथा गुरुप्राप्ति
प्रेरक कथा दैन्यकी चरम सीमा
प्रेरक कहानी पुरुष या स्त्री
आध्यात्मिक कहानी महत्त्वपूर्ण दान
हिन्दी कहानी लोभका दुष्परिणाम


'yuktaahaaravihaarasy yogo bhavati duhkhaha . .'

apanee patnee yashodharaako putr raahulako, hamoorti pita mahaaraaj shuddhodanako tatha vaibhavasampann raajyako thukaraakar yuvaavasthaamen hee gautam parase nikale the. keval tarkapoorn bauddhik jnaan unhen kaise santusht kar sakata tha unhen to rogapar, budaapepar aur mrityupar vijay paanee thee. unhen shaashvat jeevana-amaratv abheesht tha prakhyaat vidvaanon, udbhat shaastrajnonke sameep ve gaye; kintu vahaan unaka santosh naheen hua ho naheen sakata thaa. aashramonse, vidvaanonse niraash hokar ve gayaake sameep vanamen aaye aur tapasya karane lage.

jaada़a, garamee aur varshaamen bhee gautam vrikshake neeche nagn apanee vedikaapar sthir baithe rahe. unhonne sab prakaaraka aahaar band kar diya thaa. deerghakaaleen tapasya ke kaaran unake shareeraka maans aur rakt sookh gayaa. keval haddiyaan, nasen aur chamada़a shesh rahaa.

gautamaka dhairy avichal thaa. kasht kya hai, ise anubhav hee naheen karate the kintu unhen apana abheesht ve praapt naheen ho raha thaa. tapasyaase jnaan naheen hua karataa. usase siddhiyaan milatee hain. ek sachche saadhak, sachchemumukshuke liye siddhiyaan baadhak hain, maarake pralobhan hain. gautamane un sab pralobhanonpar vijay praapt kar lee thee. ek din jahaan gautam tapasya kar rahe the, us sthaanake sameepake maargase kuchh gaayikaaen nikaleen. ve kisee nagarake utsavamen bhaag lekar apane ghar laut rahee theen. maargamen bhee ve gaatee, baaje bajaatee, naachatee, aamoda-pramod karatee ja rahee theen. ve jab gautamakee tapobhoomike paasase nikaleen, tab ek geet ga rahee theen. us geetaka bhaav yah tha – 'sitaarake taaronko dheela mat chhoda़o. dheela chhoda़nese susvar naheen utpann karenge. parantu unhen itana kheencho bhee mat ki ve toot jaayan.'

gautamake kaanonmen vah sangeet dhvani pada़ee. unakee prajnaamen sahasa prakaash a gayaa. saadhanaake liye ghor tapasyaaka maarg upayukt naheen. sanyamit bhojan tatha niyamit nidraadi vyavahaar hee upayukt hain. yah madhyamamaarg unako spasht soojh gayaa. usee samay unhonne apana aasan chhoda़ diya aur nadeekee or chal pada़e.

-su0 sin0

300 Views

A Beautiful Bhagwad Gita Reader
READ NOW FREE
84 Beautiful Names Of Lord Shri Krishna (with Meaning) – Reading Them Fills The Heart With LoveThe Four Main Vaishnav Sampradayas & ISKCON7 Amazing Ways In Which Devotees Easily Overcome PainWhy Should One Do Bhakti? 80 Facts About Bhakti [Must Read]



Bhajan Lyrics View All

कैसे जीऊं मैं राधा रानी तेरे बिना
मेरा मन ही न लगे श्यामा तेरे बिना
Ye Saare Khel Tumhare Hai Jag
Kahta Khel Naseebo Ka
ਮੇਰੇ ਕਰਮਾਂ ਵੱਲ ਨਾ ਵੇਖਿਓ ਜੀ,
ਕਰਮਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਾਰਮਾਈ ਹੋਈ ਆਂ
ऐसी होली तोहे खिलाऊँ
दूध छटी को याद दिलाऊँ
श्यामा प्यारी मेरे साथ हैं,
फिर डरने की क्या बात है
राधे राधे बोल, श्याम भागे चले आयंगे।
एक बार आ गए तो कबू नहीं जायेंगे ॥
दुनिया से मैं हारा तो आया तेरे दवार,
यहाँ से जो मैं हारा तो कहा जाऊंगा मैं
वृंदावन में हुकुम चले बरसाने वाली का,
कान्हा भी दीवाना है श्री श्यामा
तेरी मुरली की धुन सुनने मैं बरसाने से
मैं बरसाने से आयी हूँ, मैं वृषभानु की
कान्हा की दीवानी बन जाउंगी,
दीवानी बन जाउंगी मस्तानी बन जाउंगी,
मोहे आन मिलो श्याम, बहुत दिन बीत गए।
बहुत दिन बीत गए, बहुत युग बीत गए ॥
जिंदगी एक किराये का घर है,
एक न एक दिन बदलना पड़ेगा॥
हो मेरी लाडो का नाम श्री राधा
श्री राधा श्री राधा, श्री राधा श्री
सज धज कर जिस दिन मौत की शहजादी आएगी,
ना सोना काम आएगा, ना चांदी आएगी।
कारे से लाल बनाए गयी रे,
गोरी बरसाने वारी
श्याम बंसी ना बुल्लां उत्ते रख अड़ेया
तेरी बंसी पवाडे पाए लख अड़ेया ।
दुनिया का बन कर देख लिया, श्यामा का बन
राधा नाम में कितनी शक्ति है, इस राह पर
आँखों को इंतज़ार है सरकार आपका
ना जाने होगा कब हमें दीदार आपका
दिल की हर धड़कन से तेरा नाम निकलता है
तेरे दर्शन को मोहन तेरा दास तरसता है
तू राधे राधे गा ,
तोहे मिल जाएं सांवरियामिल जाएं
मेरी रसना से राधा राधा नाम निकले,
हर घडी हर पल, हर घडी हर पल।
नगरी हो अयोध्या सी,रघुकुल सा घराना हो
चरन हो राघव के,जहा मेरा ठिकाना हो
मेरे बांके बिहारी बड़े प्यारे लगते
कही नज़र न लगे इनको हमारी
मेरा यार यशुदा कुंवर हो चूका है
वो दिल हो चूका है जिगर हो चूका है
हम प्रेम नगर के बंजारिन है
जप ताप और साधन क्या जाने
हम हाथ उठाकर कह देंगे हम हो गये राधा
राधा राधा राधा राधा
नटवर नागर नंदा, भजो रे मन गोविंदा
शयाम सुंदर मुख चंदा, भजो रे मन गोविंदा
सुबह सवेरे  लेकर तेरा नाम प्रभु,
करते है हम शुरु आज का काम प्रभु,
मेरा अवगुण भरा शरीर, कहो ना कैसे
कैसे तारोगे प्रभु जी मेरो, प्रभु जी
राधे मोरी बंसी कहा खो गयी,
कोई ना बताये और शाम हो गयी,

New Bhajan Lyrics View All

श्री महाँकाल के नशे में पूरी दुनिया
और मैं क्या,
आते जाते कुछ ना कहो इसके सिवाय,
ओम नमो भगवते वासुदेवाय...
श्री राम के सच्चे सेवक,
करे शत शत तुम्हे प्रणाम,
रंगी गई मै रंगी गई, श्याम दे रंग विच
तुम्हारी याद आती है, बताओ क्या करें